Ekzistis tempo, en kiu mi iris tagon post tago en preĝejon, ĉar knabino, al kiu
mi
enamiĝis,
preĝis tie genuante duonan horon vespere, dum mi povis ŝin trankvile rigardi.
Kiam
foje la knabino ne estis veninta kaj mi rigardis maleme al la preĝantoj,
okulfrapis
min
homo, kiu estis sin teren ĵetinta kun sia tuta magra korpo. De tempo al tempo
li kaptis per
la tuta
forto de sia korpo sian kranion kaj frapegis ĝin suspire en siajn manplatojn
kuŝantajn
sur la
ŝtonoj.
En la preĝejo estis nur kelkaj maljunulinoj, kiuj ofte turnis sian tukvolvitan
kapeton kun
flanka
klino, por rigardi al la preĝanto. Tiu atento ŝajnis lin feliĉigi, ĉar antaŭ
ĉiu sia pia
erupcio
li ĉirkaŭirigis siajn okulojn, ĉu la spektantaj homoj estas multnombraj. Mi
trovis tion
maldeca
kaj decidis lin alparoli, kiam li eliros el la preĝejo, kaj lin pridemandi,
kial li preĝas en
tiu
maniero.
Sed nur post horo li leviĝis, faris tute precizan krucosignon kaj iris
intermite al la
pelvo.
Mi postenigis min survoje inter pelvo kaj pordo kaj sciis, ke mi ne tralasos
lin sen
klarigo.
Mi deformis mian buŝon, kiel mi ĉiam faras prepare, kiam mi volas paroli
decide. Mi
antaŭpaŝis
kun la dekstra gambo kaj apogis min sur ĝin, dum mi tenis la maldekstran
neglekte
sur la piedpinto; ankaŭ tio donas al mi firmecon.
Povas esti, ke tiu homo jam alstrabis min, ŝprucante la sanktan akvon en sian
vizaĝon,
sed
ankaŭ eblas, ke li jam antaŭe rimarkis min kun timo, ĉar nun li neatendite
elkuris tra la
pordo.
La vitra pordo batfermiĝis. Kaj kiam mi tuj poste paŝis el la pordo, mi ne plu
vidis lin,
ĉar tie
estis kelkaj mallarĝaj stratetoj kaj la trafiko multis.
La sekvajn tagojn li forestis, sed venis mia knabino. Ŝi estis en la nigra
robo, kiu havis
sur la
ŝultroj travideblajn puntaĵojn, - la duonlumo de la ĉemizrando kuŝis sub ili -,
de kies
malsupra
rando la silko finiĝis en belforma kolumo. Kaj ĉar la knabino venis, mi
forgesis la
junulon
kaj okupiĝis pri li eĉ ne tiam, kiam li poste ree venis regule kaj preĝis laŭ
sia kutimo.
Sed
ĉiam li preterpasis min tre urĝe, kun forturnita vizaĝo. Eble pro tio, ke mi
povis imagi lin
nur en
movo, tiel ke ŝajnis al mi, eĉ kiam li staris, kvazaŭ li ŝtelirus.
Foje mi malfruis en mia ĉambro. Tamen mi iris ankoraŭ en la preĝejon. Mi ne plu
trovis
la
knabinon tie kaj volis hejmeniĝi. Jen rekuŝis tie tiu junulo. La iama
okazintaĵo ekpensigis
min nun
kaj igis min sciema.
Piedpinte mi glitis al la pordejo, donis moneron al la blinda almozulo tie
sidanta kaj
premis
min apud li post la malferman pordoklapon; tie mi sidis horon kaj faris eble
ruzan
vizaĝon.
Mi sentis min bone tie kaj decidis ofte reveni. En la dua horo mi trovis
sensenca sidi
ĉi tie
pro la preĝisto. Kaj tamen mi lasis eĉ trian horon, jam kolere, la araneojn
rampi sur
miajn
vestaĵojn, dum la lastaj homoj laŭtspire paŝis el la preĝeja mallumo.
Tiam
venis ankaŭ li. Li iris singarde kaj liaj piedoj unue supraĵe pripalpis la
plankon,
antaŭ
ol treti.
Mi leviĝis, faris grandan kaj rektan paŝon kaj ekprenis la junulon. “Bonan
vesperon”, mi
diris
kaj, kun mia mano ĉe lia kolumo, mi puŝis lin sur la ŝtuparoj malsupren al la
prilumata
placo.
Kiam mi estis malsupre, li diris kun voĉo tute senfirma: “Bonan vesperon, kara,
kara
sinjoro,
ne koleru min, vian plej sindonan servanton.”
“Jes”, diris mi, “mi volas ion al vi demandi, sinjoro; lastan fojon vi eskapis
al mi, tion vi
hodiaŭ
apenaŭ sukcesos.”
“Vi estas kompatema, sinjoro, kaj vi lasos min iri hejmen. Mi estas kompatinda,
jen la
vero.”
“Ne”, mi kriis en la bruon de preteranta tramo, “mi ne lasos vin. Ĝuste tiaj
historioj
plaĉas
al mi. Vi estas mia feliĉa kaptaĵo. Mi gratulas min.”
Tiam li diris: “Aĥ dio, vi havas viglan koron kaj kapon el bloko. Vi nomas min
via feliĉa
kaptaĵo;
kiom feliĉa vi devas esti! Ĉar mia malfeliĉo estas ŝanceliĝanta malfeliĉo, sur
eta
pinto
ŝanceliĝanta malfeliĉo, kaj se oni ĝin tuŝas, ĝi falas sur la demandinton.
Bonan nokton,
sinjoro.”
“Bone”, diris mi kaj tenis lian dekstran manon, “se vi ne respondos al mi, mi
komencos
voki ĉi
tie surstrate. Kaj ĉiuj vendistinoj nun venantaj el la butikoj kaj ĉiuj iliaj
amantoj, kiuj
antaŭĝojas
ilin, kunkuros kredante, ke droŝkoĉevalo falis aŭ ke io simila okazis. Tiam mi
montros
vin al la uloj.”
Tiam li plorante kisis miajn ambaŭ manojn. “Mi diros al vi, kion vi volas scii,
sed mi
petas,
ni prefere iru en la flankstraton tie.” Mi kapjesis kaj ni iris tien.
Sed li
ne kontentiĝis je la mallumo de la strateto, en kiu estis nur tre spacite
flavaj
lanternoj,
sed li kondukis min en la malaltan vestiblon de malnova domo sub lampeton, kiu
gutante
pendis antaŭ la ligna ŝtuparo.
Tie li grave prenis sian poŝtukon kaj diris, ĝin sternante sur ŝtupo: “Bonvolu
sidiĝi, kara
sinjoro,
tiel vi povos pli bone demandi, mi restas stara, tiel mi povos pli bone
respondi. Sed
ne
turmentu min.”
Tiam mi sidiĝis kaj diris rigardante al li supren kun mallarĝaj okuloj: “Vi
estas bela
frenezulo,
jen vi! Kiel vi do kondutas en preĝejo! Kiom aĉas tio kaj kiom malagrablas por
la
spektantoj!
Kian trudon oni sentas, devante rigardi vin.”
Li premis sian korpon kontraŭ la muro, nur la kapon li movis libere en la aero.
“Ne
koleru
- kial vi koleru pri aferoj ne apartenantaj al vi. Mi koleras, kiam mi kondutas
mallerte;
sed se
nur iu alia malbone kondutas, mi ĝojas. Do ne koleru, se mi diras ke estas la
celo de
mia
vivo esti rigardata de la homoj.”
“Kion vi diras”, mi kriis multe tro laŭte por la malalta pasejo, sed mi poste
timis
malfortigi
la voĉon, “vere, kion vi jen diras. Ja mi jam suspektas, mi tion jam suspektis,
de
kiam mi
vidis vin la unuan fojon, en kiu stato vi estas. Mi havas sperton, kaj ne
intencas ŝerci
dirante,
ke tio estas marmalsano sur firma grundo. Ties esenco estas tia, ke vi forgesis
la
veran
nomon de la aĵoj kaj pro tio nun pro urĝo ŝutas super ilin ajnajn nomojn.
Rapide, rapide!
Sed vi
estas apenaŭ kurinta for de ili, jam denove vi forgesis iliajn nomojn. La poplo
en la
kampo,
al kiu vi donis la nomon “Babela Turo”, ĉar vi ne sciis aŭ ne volis scii, ke
estas poplo,
jam ree
blanciĝas sennome kaj vi devas ĝin nomi “Noah, kiam li estis ebria”.
Mi estis iom konsternita, kiam li diris: “Mi feliĉas, ke mi ne komprenis tion,
kion vi diris.”
Ekscitita
mi rapide diris: “Per tio, ke vi estas feliĉa pro tio, vi montras, ke vi
komprenis
ĝin.”
“Kompreneble mi montris tion, kompatema sinjoro, sed ankaŭ vi parolis strange.”
Mi
metis la manojn sur supera ŝtupo, apogis min malantaŭen kaj demandis en tiu
preskaŭ
neatakebla teniĝo, kiu estas la lasta savo de la luktantoj: “Vi havas belan
manieron
vin
savi, supozante vian staton ĉe la aliaj.”
Je tio li kuraĝiĝis. Li metis la manojn unu en la alian, por doni al sia korpo
unuecon, kaj
diris
kun iometa malemo: “Ne, mi faras tion ne kun ĉiuj, ekzemple ankaŭ ne kun vi,
ĉar mi ne
povas.
Sed mi estus feliĉa, se mi tion povus, ĉar tiam mi ne pluj bezonus la atenton
de la
homoj
en la preĝejo. Ĉu vi scias, kial mi bezonas ĝin?”
Tiu demando mallertigis min. Certe, mi ne sciis ĝin kaj mi kredas, ke mi ankaŭ
ne
volis
scii ĝin. Mi ja ankaŭ ne volis veni ĉi tien, mi tiam diris al mi, sed la ulo
devigis min
aŭskulti
lin. Tiel mi bezonis ja nur kapnei por montri, ke mi ne sciis ĝin, sed mi tute
ne povis
movi la
kapon.
La homo, starante kontraŭ mi, ridetis. Poste li ekkaŭris sur la genuojn kaj
rakontis kun
dormema
grimaco: “Neniam ekzistis tempo, dum kiu mi per mi mem konvinkiĝis pri mia
vivo.
Ĉar mi
kaptas la aferojn ĉirkaŭ mi nur en tiom efemeraj imagoj, ke mi kredas ĉiam, ke
la
aferoj
iam vivis, sed ke ili estas nun forsinkantaj. Ĉiam, kara sinjor, mi avidas vidi
la aferojn
tiaj,
kiaj ili emas doni sin, antaŭ ol ili montriĝas al mi. Ili tie estas certe belaj
kaj trankvilaj. Tiel
devas
esti, ĉar mi ofte aŭdas homojn paroli pri ili tiumaniere.”
Ĉar mi silentis kaj montris nur per senintencaj tikoj, kiom malagrable mi
fartis, li
demandis:
“Ĉu vi ne kredas, ke la homoj tiel parolas?”
Mi
kredis devi kapjesi, sed ne povis tion.
“Ĉu vere vi ne kredas tion? Aĥ aŭdu nur; kiam mi kiel infano post mallonga
siesto
malfermis
la okulojn, mi aŭdis, anoraŭ tute dorma, mian patrinon demandi desupre de la
balkono
en natura tono: ‘Kion vi faras tie, karulino, estas tiom varme.’ Virino
respondis el la
ĝardeno:
‘Mi manĝetas en la ĝardeno’. Ili diris tion senpripense, kaj ne tro klare,
kvazaŭ ĉiu devus
atendi
tion.”
Mi kredis esti demandita, pro tio mi metis mian manon en la postan
pantalonpoŝon kaj
faris,
kvazaŭ mi tie serĉus ion. Sed mi serĉis nenion, mi volis nur ŝanĝi mian
aspekton por
montri mian
partoprenon en la interparolado. Ĉe tio mi diris, ke tiu okazo estas tiel
stranga kaj
ke mi
neniel komprenas ĝin. Mi aldonis ankaŭ, ke mi ne kredas ĝian veron kaj ke ĝi
estas
certe
inventita por celo, kiun mi en la momento ne vidas. Poste mi fermis la okulojn,
ĉar ili
doloris.
“Ha, estas bone, ke vi samopinias kun mi, kaj estis malegoiste ke vi haltigis
min por
tion
diri al mi. Ĉu ne, kial mi hontu - aŭ kial ni hontu - ke mi ne iras rekte kaj
peze, ne batas
per
bastono sur la pavimo kaj ne pretertuŝas la vestaĵojn de la homoj, kiuj laŭte
perterpasas.
Ĉu mi
ne pli ĝuste plenrajte kaj spite plendu, ke mi kiel ombro kun akutaj ŝultroj
saltas laŭlonge
de la
domoj, kelkfoje malaperanta en la vitroj de la montrofenestroj.
Kiajn tagojn mi pasigas! Kial ĉio estas tiom malbone konstruita, ke kelkfoje
disfalas
altaj
domoj, sen ke oni povus trovi eksteran kialon. Mi tiam grimpas super la
ruinaĵoj kaj
demandas
al ĉiu, kiun mi renkontas: “Kiel tio povis do okazi! En nia urbo - nova domo -
ĝi
estas
hodiaŭ jam la kvina - imagu nur.” Jen neniu povas respondi al mi.
Ofte homoj falas surstrate kaj restas tie mortaj. Jen ĉiuj komercantoj
malfermas siajn
pordojn
ŝarĝitajn per varoj, lerte alvenas, forigas la mortinton en domon, poste
elvenas, kun
rideto
ĉe buŝo kaj okuloj, kaj parolas: ‘Bonan tagon - la ĉielo estas pala - mi vendas
multajn
kaptukojn
- ja, la milito.’ Mi saltas en la domon kaj, post plurfoje kun timo levi la
manon kun la
kurbita
fingro, mi fine frapas ĉe la fenestreto de la pordisto. ‘Kara sinjoro’, mi
diras afable,
‘morta
homo estas portita al vi. Montru lin al mi, mi petas vin.’ Kaj kiam li skuas la
kapon,
kvazaŭ
li estus sendecida, mi diras decide: ‘Kara sinjoro. Mi estas sekreta policisto.
Montru al
mi la
mortinton tuj.’ ‘Mortinton?’ li demandas nun kaj estas preskaŭ ofendita. ‘Ne,
ni ne havas
mortinton
ĉi tie. Estas respektinda domo.’ Mi salutas kaj foriras.
Sed poste, kiam mi transpaŝontas grandan placon, mi forgesas ĉion. La malfacilo
de
tiu
entrepreno konfuzigas min, kaj mi ofte pensas: ‘Se oni konstruas tiom grandajn
placojn
nur pro
petolemo, kial oni ne konstruas ankaŭ ŝtonbalustradon, kiu povus konduki tra la
placo. Hodiaŭ
blovas sudokcidenta vento. La aero surplaca estas nervoza. La pinto de la
urbodoma
turo desegnas etajn cirklojn. Kial oni ne zorgas pri silento en tiu amaso? Ĉiuj
fenestrovitroj
bruas, kaj la lanternofostoj kurbiĝas kvazaŭ bambuoj. La mantelo de la sankta
Maria
sur la kolono tordiĝas, kaj la torenta aero ŝiras je ĝi. Ĉu vere neniu vidas
tion? La
gesinjoroj,
kiuj devus iri sur la ŝtonoj, ŝvebas. Kiam la vento retenas la spiron, ili
haltas, diras
kelkajn
vortojn reciproke kaj salute riverencas, sed kiam la vento ree puŝas, ili ne
povas
rezisti
al ĝi, kaj ĉiuj samtempe levas siajn piedojn. Kvankam ili devas firme teni
siajn ĉapelojn,
iliaj
okuloj rigardas gaje, kvazaŭ ĉe milda vetero. Nur mi timas.’”
Turmentite mi diris: “La historion, kiun vi rakontis antaŭe pri via patrino kaj
pri la virino
en la
ĝardeno, mi tute ne trovas stranga. Ne nur, ĉar mi aŭdis kaj travivis multajn
tiajn
historiojn,
ĉe kelkaj mi eĉ kunagadis. La afero estas do tute natura. Ĉu vi pensas, ke mi,
se
mi
estus sur la balkono, ne povus diri la samon kaj el la ĝardeno povus respondi
la samon?
Tiom
simpla okazo!”
Kiam mi diris tion, li ŝajnis tre feliĉa. Li diris, ke mi estas bele vestita
kaj ke mia kravato tre
plaĉas
al li. Kaj kiom fajnan haŭton mi havas. Kaj ke konfesoj fariĝas plej klaraj, se
oni
dementas
ilin.
Konsumita
ĉiu karbo; malplena la karbujo; sensenca la ŝovelilo; malvarmspira la forno;
la ĉambro
plenblovita de frosto; antaŭ la fenestroj arboj prujnrigidaj; la ĉielo, arĝenta
ŝildo
kontraŭ
tiu, kiu volas de ĝi helpon. Mi devas havi karbon; mi ja ne rajtas frostmorti;
malantaŭ
mi la
senkompata forno, antaŭ mi la ĉielo same; sekve de tio mi devas rajdi precize
inter ili
kaj en
la mezo ĉe la karbvendisto serĉi helpon. Kontraŭ miaj kutimaj petoj li jam
surdiĝis; mi
devas
al li tute detale pruvi, ke mi havas eĉ ne unu karbpolveron kaj ke pro tio li
signifas por
mi
ĝuste la suno de l'firmamento. Mi devas veni kiel la almozulo, kiu pro malsato
lasta-spire
ĉe la
pordosojlo mortontas kaj tial la moŝtkuiristino sin decidas enbuŝigi al li la
grundaĵon de
la
lasta kafo; tiel same la vendisto, kolere, sed sub la ĉielfulma ordono "Ne
mortigu!"
devas ĵeti ŝovelilon da en la ujon.
Jam
mia apero devas tion decidi; tial mi rajdas tien sur la karbujo. Estante
ujrajdisto, la
manon
supre ĉe la tenilo, la plej simpla bridaĵo, mi pene turnas min laŭ la ŝtuparo
malsupren;
sed
sube mia ujo leviĝas, majeste, majeste; kameloj, sternitaj malalte sur la
grundo, leviĝas,
sub la
bastono de la gvidanto, ne pli bele. Tra la firme frostita strateto antaŭeniĝas
nia
egalpaŝa
troto; ofte mi estas levata ĝis la alteco de la unuaj etaĝoj; neniam mi sinkas
ĝis la
dompordo.
Kaj eksterordinare alte mi ŝvebas antaŭ la kelovolbo de la komercisto, en kiu
li
profunde
malsupre kaŭras kaj skribas ĉe sia tableto; por ellasi la supergrandan
varmegon,
li
malfermis la pordon.
"Karbkomercisto!"
mi vokas per voĉo kavbrulinta pro malvarmo, volvita en
fumnuboj
de spiro, "bonvolu, karbkomercisto, donu al mi iom da karbo. Mia ujo estas
jam
tiom
malplena, ke mi povas rajdi sur ĝi. Estu bona. Ĝis mi povos, mi pagos."
La
komercisto metas la manon orelen. "Ĉu mi aŭdas bone?" demandas li
trans la
ŝultron
al sia edzino, kiu trikas sur la fornobenko, "ĉu mi aŭdas bone?
Kliento."
"Mi
aŭdas nenion", diras la edzino, trankvile el- kaj enspirante super la
trikiloj,
agrable
varmigata en la dorso.
"Ho
jes", mi krias, "estas mi; malnova kliento; fidele respekta, nur en
la momento
senrimeda."
"Edzino",
diras la komercisto, "estas, estas iu; tiom mi ja ne povas trompiĝi; devas
esti
malnova, tre malnova kliento, kiu scias paroli tiom al mia koro."
"Kio
estas al vi, edzo?" diras la edzino kaj, por momento ripozante, premas la
triklaboraĵon
al la brusto, "estas neniu; la strateto malplenas; nia tuta klientaro
estas
prizorgita;
ni povus fermi la magazenon por tagoj kaj ripozi."
"Sed
mi sidas ja ĉi tie sur la ujo", mi krias, kaj sensentaj larmoj de malvarmo
vualas
al mi la okulojn, "bonvolu rigardi supren; vi malkovros min tuj; mi petas
pri ŝovelilo da,
kaj se
vi donas du, vi faros min superfeliĉa. La tuta cetera klientaro ja estas jam
prizorgita.
Aĥ, ke
mi aŭdu jam la klakadon en la ujo!"
"Mi
venas", diras la komercisto kaj etkrure li volas jam supreniri la
kelŝtuparon,
sed la
edzino estas jam ĉe li, haltigas lin ĉe la brako kaj diras: "Vi restas. Se
vi ne lasas vian
kapricon,
tiam supreniros mi. Memoru vian gravan tusadon ĉi-nokte. Sed pro komerco, kaj
estu ĝi
nur imagita, vi forgesas edzinon kaj infanon kaj oferas vian pulmon. Mi
iras." "Sed tiam
nomu al
li ĉiujn specojn, kiujn ni havas provize; la prezojn mi postkrios al vi."
"Bone", diras la
edzino
kaj supreniras al la strateto. Kompreneble ŝi vidas min tuj.
"Sinjorino
karbokomercistino", mi vokas, "humilan saluton; nur ŝovelilon da
karbo;
tuj
tien en la ujon; mi kondukos ĝin mem hejmen; ŝovelilon da plej malbona. Mi
pagos ĝin
memkompreneble
plene, sed ne tuj, ne tuj." Kia sono sonorila estas tiuj du vortoj
"ne tuj" kaj
kiom
sencokonfuze ili miksiĝas kun la vespersonorado ĝuste aŭdata el la proksima
preĝejturo.
"Kion
do li volas havi?" krias la komercisto. "Nenion", rekrias la
edzino, estas ja
nenio,
mi vidas nenion, mi aŭdas nenion; nur sonoras la sesa horo kaj ni fermas.
Monstra
estas
la malvarmo; morgaŭ ni havos do verŝajne multe da laboro."
Ŝi
vidas nenion kaj aŭdas nenion; sed tamen ŝi malligas la antaŭtukan bendon kaj
provas
min forblovi per la antaŭtuko. Malbonŝance sukcesas. Ĉiajn avantaĝojn de bona
rajdbesto
mia ujo havas; rezistopovon ĝi ne havas; tro malpeza ĝi estas; virina antaŭtuko
pelas
ĝiajn gambojn for de la grundo.
"Maliculino!"
ankoraŭ rekrias mi, dum ŝi, sin turnanta al la magazeno, duone
malestime,
duone kontentigite batas per la mano en la aeron, "maliculino! Pri
ŝovelilo da plej
malbona
mi petis kaj vi ne donis ĝin al mi." Kaj dum tio mi supreniras en la
regionojn de la
glacimontoj
kaj perdas min je neniamrevido.
kopirajto
por la tradukoj 1999 / copyright 1999
Jen
kelkaj petoj al la leganto:
1.
Tiu ĉi traduko bezonas unue kontrollegadon, prefere de negermanlingvano, por
elsarki diversajn erarojn
kaj ankaŭ eble germanismojn internacie ne
kompreneblajn. Tio ne koncernas stilajn apartaĵojn nekutimajn,
sed internacie kompreneblajn.
2.
La teksto bezonas krome kontrollegadon de germanlingvanoj, kiuj komparu ĝin kun
la originalo por anstataŭigi
erarajn, malprecizajn kaj mallertajn
ekvivalentojn.
Do,
kara leganto, se vi sentas vin kompetenta pri tio, bonvolu fari tiun laboron -
bonvenas ankaŭ simplaj
atentigoj dum legado. Se viaj konsiloj aŭ atentigoj estos
akceptitaj, via laboro estos kompreneble menciita
kun via nomo.
Konsilojn por
plibonigi la tradukon bv. ĉi-tien:
vilhelmo@multimania.com