Georgo Buĥno: Vojceko hejmpaĝen
(Georg Büchner: Woyzeck)
fragmento
elgermanigata de Vilhelmo Lutermano
Personoj:
Franc' Vojceko
Maria
kapitano
doktoro
ĉeftamburisto
Andro
Greta
budisto
bazarkriisto
maljunulo kantanta kun gurdo
infano, kiu dancas
Judo
gastejestro
metiisto unua
metiisto dua
Karlo, idioto
Keta
pajaco
avino
policisto
kuracisto
juĝisto
soldatoj, studentoj, knaboj kaj knabinoj,
infanoj, popolamaso k.a.
LIBERA KAMPARO. LA URBO MALPROKSIME.
Vojceko kaj Andro
tranĉas bastonojn en arbustaro. Andro (fajfas)
Vojceko: Ja, Andro, tiu loko, malbenita ĝi
estas. Ĉu vi vidas la helan strion tie tra la herbaro, kie laŭkreskas
la fungoj? Tie ruliĝas vespere la kapo, iu foje ĝin levis, li pensis, ke estas
erinaco. Tri tagojn kaj tri noktojn,
kaj li kuŝis inter plankoj (1) (mallaŭte) Andro, tio estis la framasonoj; jen
vere: la framasonoj!
(Silento)
Andro (kantas): Sidis du leporoj,
Manĝis for la verdan, verdan herb' ...(2)
Vojceko: Silentu! Ĉu
vi aŭdas, Andro, ĉu vi aŭdas? Io iras!
Andro: Manĝis for la
verdan, verdan herb'
ĝis
nur restis radikoj.
Vojceko: Ĝi iras malantaŭ mi, sub mi,
(piedbatas sur la tero) kava, ĉu vi aŭdas? Ĉio kava tie sube. La framasonoj!
Andro: Mi timas.
Vojceko: Estas tiom
stranga silento. Oni emus reteni la spiron. Andro!
Andro: Kio?
Vojceko: Diru ion! (Gapas ien) Andro!
Rigardu, kiom hele! Super la urbo ĉio estas ardo! Fajro kuras ĉirkaŭ la ĉielo
kaj bruego malsupren kvazaŭ trombonoj. Kiom supreniĝas! For. Ne rigardu
malantaŭen. (Tiras lin en la veprejon)
Andro (post
paŭzo):Vojcek', ĉu vi tion ankoraŭ aŭdas?
Vojceko: Silenta,
ĉio silenta, kvazaŭ la mondo estus morta.
Andro: Ĉu vi aŭdas?
Ene ili tamburas. Ni foriĝu.
LA URBO
Maria kun sia infano ĉe fenestro. Greta.
La vespersignala
orkestro(3) pretermarŝas, la ĉeftamburisto antaŭe.
Maria la infanon
surbrake lulante: Ho, bubeto! Ra ta ta tam! Ĉu aŭdas? Jen ili venas.
Greta: Kia viro,
kiel arbo.
Maria: Li staras sur
siaj piedoj rekte kiel leono.
(La ĉeftamburisto salutas.)
Greta: Hej, kiaj
plaĉaj okuloj, sinjorino najbarino, tion oni ne kutimas ĉe vi.
Maria kantas:
Soldatoj belaj buboj...
Greta: Viaj okuloj brilas
ja ankoraŭ.
Maria: Kaj kial ne?(4) Portu viajn okulojn
al la jud', sed polurigu ilin, eble ili ankoraŭ brilas, tiel ke
ili vendiĝos kiel du butonoj.
Greta: Kion vi? Vi? Sinjorino fraŭlino, mi
estas honesta persono, sed vi, vi trarigardas sep fendojn
da ledaj pantalonoj.(5)
Maria: Fiaĉino! (Batfermas la fenestron.)
Venu mia bubet'. Kion volas la homoj. Estas vi ja nur
kompatinda bastardeto kaj ĝojigas vian panjon kun via fripona vizaĝ'. Za! Za!
(Kantas:) Knabin', kion faros vi nun?
Etulon
vi havas, sed viron neniun.
Pri
tio ne zorgas mi,
Trakantas
la nokton mi,
Hajo
popaj mia bub'. Juĥe!
Neniu
donacas ion al mi.
Hanseto
eljungu l'ĉevalojn ses,
Denove
manĝigu la ses.
Avenon
ne manĝas,
Kaj
akvon ne trinkas,
Nepre nur vinon plej puran, plej freŝan.
Juĥe!
Nepre nur vinon plej puran, plej freŝan, juĥe!.(6)
(Oni frapas ĉe la fenestro.)
Maria: Kiu estas? Ĉu
vi, Franc'? Envenu!
Vojceko: Ne povas.
Devas al kontrolo.
Maria: Ĉu vi tranĉis
bastonojn por la kapitano?
Vojceko: Jes, Mari'.
Maria: Kio estas al
vi, Franc'? Vi aspektas tiel konfuzita.
Vojceko (mistere): Maria, ree estis io,
multo, ĉu ne estas skribite: kaj jen fumo leviĝas el la tero kiel fumo el
forno?
Maria: He!
Vojceko: Ĝi sekvis
min ĝis antaŭ la urbo. Kiel tio finiĝos?
Maria: Franc'!
Vojceko: Mi devas
for. Ĝis la vespero, Mari, ĉe la festo! Mi ree ŝparis iom. (Li iras.)
Maria: Tiu viro! Tiom spiritigita. Li ne
rigardis sian infanon. Li ja freneziĝos pro siaj pensoj. Kial vi tiel silentas,
bub'? Pro tim'? Mallumiĝas tiom, oni kredus esti blinda. Kutime ja iom heligas
la stratlaterno. Mi ne eltenas. Mi
timtremas. (Eliras.)
BUDOJ. LUMOJ. POPOLAMASO.
Maljunulo, kiu kantas al gurdo, infano,
kiu dancas:
Daŭro
sur mondo ne estas,
Morti
ni ĉiuj ja devas,
Tion
ni bone ja scias!
Maria: Hej! Hopsa!
Vojceko: Mizerul',
maljunul'! Mizerinfan'! Juninfan'! Zorgoj kaj festo! Hej Mari', ĉu mi vin ...?
Maria: Homo devas esti
ankaŭ pajaco kun saĝo, por diri: Mondo stulta! Mondo bela!
Kriisto antaŭ budo: Estimataj sinjoroj!
Estimataj sinjoroj! Rigardu la kreaĵon, kia dio ĝin faris: nenio, tute nenio.
Rigardu nun la arton: marŝas rekte, havas jakon, pantalonon, havas sabron! Ho!
Faru kompliment'! Tiel jen vi
baron'. Donu kis'! (Li trumpetas.) Gnom' muziktalent'. Sinjoroj, sinjorinoj, ĉi
videblas la astronomia ĉeval' kaj la
petita kanajlobird', karuloj de ĉiuj potentatoj de Eŭrop' kaj membro de ĉiuj
kleraj societ', prediras al homoj ĉion,
kiom aĝa, kiom infan', kia maladi'. Pafas pistol', staras unu gamb'. Ĉio eduk'
havas nur besta raci', aŭ pli precize
tute racian bestecon, ne estas l'individuo beststulta, kiel multaj person',
escepte la estimata publik'. Eniru! Okazos:
la reprezentacio. La komencemento de la komencemento tuj faros sian debuton.
Vidu la progreso de la civilizacion.
Ĉio progresas, ĉeval', simi', kanajlobird'! La simi' jam estas soldaton, tio ne
estas jam multon, plej basa ŝtupo de
homa ras'! Komencu debuton! Oni faras debuto de debuton. Estos tuj la
komencemento de la komencemento.
Vojceko: Ĉu vi
volas?
Maria: Kial ne?(7) . Devas esti bele.
Kiajn kvastojn havas tiu homo! Kaj la ino havas pantalonojn. (Ambaŭ eniras la
budon)
Sinjoro: Groteske!
Tute groteske!
Studento: Vi estas
certe ateisto! Ankaŭ mi estas dogma ateisto.
Sinjoro: Groteske!
Studento: Vi trovas
tion groteska. Mi ŝatas groteskon.
Vojceko: Mi estas
dogma ateisto.
Ĉeftamburisto: Halt!
Nun! Ĉu vi vidas tion? Kia femalo!
Suboficiro: Diable!
Por reproduktado de regimentoj da kirasuloj!
Ĉeftamburisto: Kaj
por bredado de ĉeftamburistoj!
Suboficiro: Kiel ŝi portas la kapon!
kvazaŭ la nigra hararo tirus ĝin malantaŭe suben kiel pezilo; kaj okuloj,
nigraj ...
Ĉefamburisto: Kvazaŭ oni rigardus en
puton, aŭ suben en kamentubon. Antaŭen, ek! -
INTERNE DE LA HELE LUMIGITA BUDO
Maria: Kia lumo,
okulo mia!
Vojceko: Ja, Mari',
la brando, tio estas barelo da nigraj katoj kun ardaj okuloj. Ho, kia vespero!
Budisto (prezentante ĉevalon): Montru vian
talenton! Montru vian bestecan saĝon! Hontigu la
homan socion! Sinjoroj, la besto, kiun vi vidas, vosto ĉekorpe, sur siaj kvar
hufoj, estas membro
en ĉiu scienca societo, estas profesoro ĉe nia universitato, instruas al la
studentoj kiel rajdi kaj vipi.
- Tio estis simpla racio. Pensu nun per duobla racio! Kion vi faras, pensante
per duobla racio? Ĉu
inter tiu klera societo estas azeno? (La ĉevalo skuas la kapon) Ĉu vi nun vidas
la duoblan racion? Tiu
estas bestozofo(8) . Ja, tio ne estas bestostulta individuo, tio estas persono,
homo, animaleca homo
- kaj tamen animalo, besto. (la ĉevalo kondutas maldece.) Tiele, hontigu la
socion. Vidu, la besto
estas ankoraŭ naturo, senideala naturo! Lernu ĉe ĝi! Demandu la kuraciston, sin
reteni estas malsanige!
Oni aŭdis: Homo, estu natura! Vi estas kreita el polvo, sablo, koto. Ĉu vi
volas esti pli ol polvo, sablo,
koto? Vidu, kia racio; ĝi povas kalkuli kaj tamen ne nombri laŭfingre. Kial?
Ĉar nur ne povas sin esprimi,
ĉar nur ne povas klarigi - estas metamorfoziĝanta al homo! Diru al la sinjoroj,
la kioma horo estas. Kiu
el la gesinjoroj havas horloĝon, horloĝon?
Suboficiro:
Horloĝon! (Elpoŝigas majeste kaj dignoplene horloĝon.) Jen, sinjoro!
Maria: Tion mi devas
vidi. (Ŝi grimpas ĝis la unuan vicon; Suboficiro helpas ŝin.)
Ĉefamburisto: Kia
femalo!
ĈAMBRO DE MARIA
Maria, ĉeftamburisto
Ĉefamburisto: Maria!
Maria lin rigardante, admire: Faru kelkajn
paŝojn. - Super la brusto kiel bovo kaj barbo kiel leono - Tia estas neniu
- Mi estas fiera antaŭ ĉiuj inoj.
Ĉefamburisto: Kiam dimanĉe mi plue havas
la grandan plumfaskon kaj la blankajn gantojn, fulmotondro, Maria, la
princo ĉiam diras: He, ci estas viro!
Maria moke: Ĉu vere?
(Paŝas antaŭ li) Viro!
Ĉeftamburisto: Kaj vi ankaŭ estas
belulino. Diable, ni generu bredaron da ĉeftamburistoj. Ĉu? (ĉirkaŭprenas ŝin.)
Maria (disrevigite):
Lasu min!
Ĉefamburisto: Sovaĝa
best'.
Maria impete: Provu
min tuŝi!
Ĉefamburisto: Ĉu mia
kulpo, se el viaj okuloj rigardas la diablo?
Maria: Nu bone(9).
Estas jam ĉio egala.
KAPITANO SUR SEĜO; VOJCEKO RAZAS LIN.
Kapitano: Malrapide, Vojcek', malrapide;
unu post la alia! Ci ja tute kapturnigas min. Kion do mi faru el la dek
minutoj,
kiujn ci finiĝos hodiaŭ tro frue? Vojcek', pripensu, ci havas ankoraŭ ciajn
belajn tridek jarojn por vivi, tridek jarojn!
Faras ... tricent sesdek monatojn, kaj tagojn, horojn, minutojn! Kion ci volas
nur fari kun tiu kolosega tempo? Partigu
cian tempon, Vojcek'!
Vokceko: Jes,
sinjoro kapitano!
Kapitano: Mi tute ekangoras pro la mondo,
kiam mi pensas pri la eterno. Okupiĝo, Vojcek', okupiĝo! Eterno, tio estas
eterna, tio estas eterna - tion vi komprenas; sed aliflanke ĝi nun ne estas
eterna, kaj tio estas momento, ja, momento.
Vojcek', kiam mi pensas, ke la mondo sin turnas ĉirkaŭ sin mem dum unu tago,
min skuas teruro! Kia tempomalŝparo!
Kien tio celas? Vojcek', mi ne povas plu vidi muelradon, aŭ mi fariĝas
melankolia.
Vojceko: Jes,
sinjoro kapitano.
Kapitano: Vojcek', Ĉiam ci aspektas tiom
pelata10 ! Bona homo tion ne faras, bona homo, kiu havas bonan konsciencon.
- Sed diru do ion, Vojcek'! Kia vetero estas hodiaŭ?
Vojceko: Malbona,
sinjoro kapitano, malbona; vento!
Kapitano: Mi jam sentas tion; estas kvazaŭ
io rapida ekstere; tia vento efikas ĉe mi kiel muso. (Ruze.) Mi pensas, ni
havas
ion el sud-nordo?
Vojceko: Jes,
sinjoro kapitano.
Kapitano: Ha, ha, ha! Sud-nordo! Ha, ha,
ha! Aĥ, ci estas stulta, tute abomeninde stulta! (Tuŝite.) Vojcek', ci estas
bona
homo - sed (kun digno) Vojcek', ci ne havas moralon! Moralo, tio estas, se oni
estas morala, komprenu. Gi estas bona
vorto. Ci havas infanon, sen la beno de l'eklezio, kiel diras nia altestimata
sinjoro garnizonpredikanto, sen la beno de l'
eklezio, tio ne estas de mi.
Vojceko: Sinjoro kapitano, la bona dio ne
rigardos la kompatinduleton11 laŭ estas aŭ ne dirita super ĝi la ameno, antaŭ
ol ĝi estis farota12 . La Sinjoro diris: Lasu la etulojn veni al mi!
Kapitano: Kion do ci diras? Kia kurioza
respondo estas tio? Ci tute konfuzigas min per cia respondo. Se mi diras: Ci,
tiam
mi celas cin, cin -
Vojceko: Ni malriĉuloj - vidu, sinjoro
kapitano; mono, mono! Kiu ne havas monon - tiu fidu la moralon kiam li
enmondigas
siaspeculon! Oni ankaŭ havas sian karnon kaj sangon. Niaspeculo ja estas
malfeliĉa en tiu mondo kaj la alia. Mi pensas,
ke se ni venus en ĉielon, ni devus helpi tondri.
Kapitano: Vojcek', ci ne havas virton, ci
ne estas virta homo. Karno kaj sango? Kiam mi kuŝas ĉe la fenestro, post la
pluvo,
kaj postrigardas la blankajn ŝtrumpetojn, kiel ili saltetas sur la strato -
malbenite, Vojcek', tiam ankaŭ mi sentas la amon.
Mi ankaŭ havas karnon kaj sangon. Sed, Vojcek', la virto, Vojcek', la virto!
Kiel alie mi povus pasigi la tempon? Mi ĉiam diras
al mi: vi estas virta homo, (emocie) bona homo, bona homo.
Vojceko: Jes, sinjoro kapitano, la virto -
mi ne tre bone komprenas(13) . Vidu, ni simpluloj, tio ne havas virton, venas
al
oni nur tiel la naturo, sed se mi estus sinjoro kaj havus ĉapelon kaj horloĝon
kaj nazpinĉilon(14) kaj povus elegante paroli,
mi volonte estus virta. Devas esti io bela kun la virto, sinjoro kapitano. Sed
mi estas mizerulo.
Kapitano: Bone, Vojcek'. Vi estas bona
homo, bona homo. Sed vi pensas tro, tio konsumas, vi ĉiam aspektas tiom pelata.
La diskurso tute elĉerpis min. Nun iru kaj ne tiom kuru; malrapide laŭ la
strato, zorge malrapide.
ĈAMBRO DE MARIA
Maria (sidas, sian infanon surgenue, pecon
da spegulo enmane): La alia al li ordonis, kaj li do devis iri! - (Sin
spegulas)
Kiom ili brilas, la ŝtonoj! Kiaj estas? Kion li diris? -- Dormu, knabet'! Fermu
l'okulojn, preme! (La infano kaŝas la okulojn
malantaŭ la manoj.) Pli firme! Restu tia - senmove, aŭ li prenos vin! (Kantas:)
Ŝpinu, knabino, la lan',
Venas ja bela cigan',
Prenos vin je via man'
For en land' de cigan'.
(Sin ree spegulas) Certe oro! Kiel kun tio
min aspektos ĉedance? Niaspeculo havas nur anguleton en la mondo kaj pecon
da spegulo, kaj tamen mi havas buŝon tiom ruĝan kiom la grandaj madamoj kun
iliaj speguloj de alte ĝis sube(15) kaj
iliaj belaj sinjoroj, kiuj al ili kisas la manojn. Mi estas nur malriĉulino! -
(La infano rektigas sin) Restu kvieta, knabet',
fermu la okulojn! Rigardu, la dormanĝeleto! Kiel ĝi kuras laŭ la vando! (Ŝi
briletas per la vitro) La okulojn fermu, aŭ ĝi
rigardos enen, ke vi blindiĝos.
Vojceko eniras,
malantaŭ ŝi. Ŝi eksaltas, la manojn ĉe la oreloj.
Vojceko: Kion vi
havas?
Maria: N'nion.
Vojceko: Sub viaj
fingroj ja brilas.
Maria: Orelringeto,
mi trovis ĝin.
Vojceko: Mi ankoraŭ
nenion trovis tiele. Du je unu fojo.
Maria: Ĉu estas mi
do fiulino(16) ?
Vojceko: Nu bone, Maria(17) . - La
knabeto, kiel li dormas! Prenu lin sub la braketoj, lin premas la feko. Plenajn
gutojn
li havas sur la frunto; ĉio laboro sub la suno, eĉ ŝvito dum la dormo.
Mizeruloj ni! Jen, ree mono, Maria; la salajro kaj
ion(18) de la kapitano.
Maria: Dio vin
rekompencu, Franc'.
Vojceko: Mi devas
for. Ĉi vespere, Mari'! ĝis!
Maria (sola, post iom da silento): Tamen
mi estas fihomo(19) ! Mi emus(20) min ponardi. - Aĥ! Kia mondo! Iras tamen
ĉio al diablo, vir' kaj in'!
ĈE LA DOKTORO
Vojceko. La doktoro.
Doktoro: Kion mi
spertas, Vojceko? Ĉu: Sinjoro de sia parolo?
Vojceko: Kion do,
sinjoro doktoro?
Doktoro: Mi vidis cin, Vojcek'! Ci pisis
sur la straton, al muro ci pisis, kiel hundo. Kaj tamen du groŝojn tage.
Vojcek',
tio estas malbona. La mondo malboniĝas, malboniĝas.
Vojceko: Sed sinjoro
doktoro, se al oni la naturo venas.
Doktoro: La naturo venas, la naturo venas!
La naturo! Ĉu mi ne pruvis, ke la musculus constrictor vesicae(21) estas
submetita al la volo(22) ? La naturo! Vojcek', la homo estas libera, en la homo
la individueco transfiguriĝas al la
libero. Ne kapabla reteni la urinon!(23) (Skuas la kapon, metas la manojn
surdorsen kaj iras tien kaj reen.) Ĉu vi jam
manĝis viajn pizojn, Vojcek'? - Okazos revolucio en la scienco, mi eksplodigos
ĝin en la aeron(24) . Ureo 0,10, amonio
klorhidra(25) , hiperoksido(26) . Vojceko, ĉu ci ne devas ree pisi? Ci eniru
kaj provu.
Vojceko: Mi ne
povas, sinjoro doktoro.
Doktoro (emocie): Sed pisi al muro! Mi
havas ĝin skribe, la akordon enmane. Mi vidis, per tiuj miaj okuloj, mi ĵus
streĉis
la nazon el la fenestro kaj lasis enfali la sunradiojn por observi la fenomenon
de la terno(27) . (Alpaŝas lin) Ne, Vojceko,
mi ne koleras, kolero estas malsana, malscienca. Mi estas trankvila, tute
trankvila, mia pulso havas siajn kutimajn 60 kaj
mi diras tion al ci plej senemocie. Gardu(28) , kiu kolerus(29) pri homo, pri
homo! Ja, se almenaŭ estus iu brankhava
proteo(30) , kiu al oni mortaĉas! Sed tamen vi ne devis pisi kontraŭ muro -
Vojceko: Vidu, sinjoro doktoro, foje iu
havas tian karakteron, tian strukturon. - Sed rilate la naturon, estas io alia,
vidu,
rilate la naturon, (li krakas per la fingroj), tio estas ia, ...kiel mi diru,
ekzemple...
Doktoro: Vojcek', ci
ree filozofas.
Vojceko (konfidence): Sinjoro doktoro, ĉu
vi jam vidis ion de la duobla(31) naturo? Kiam la naturo malaperas, kiam la
nokto
ĉirkaŭvolvas la mondon kaj kiam, por retrovi sin, oni devas etendi la manojn al
la aĵoj, kaj ili elglitas kiel aranea reto. Kiam
io ekzistas kaj samtempe ne ekzistas. Kiam ĉio estas malhela, kaj kiam ĉe la
akcidento estas plu nenio ol ruĝa lumeto?(32)
Kiam la suno staras tagmeze kaj estas kvazaŭ la mondo neniiĝus en fajro, jam
voĉo angoriga al mi parolis.
Doktoro: Vojcek', ci
havas aberacion.(33)
Vojceko (metas fingron ĉe la nazo): La
fungoj, sinjoro doktoro. Tio, estas en tio. Ĉu vi jam vidis, en kiaj figuroj la
fungoj
kreskas sur la grundo? Kiu tion povus legi!
Doktoro: Vojcek'. Ci havas la plej belan aberratio
mentalis partialis, la duan specon, belege formitan. Vojcek', ci ricevos
krompagon. Dua speco, obsedanta halucino, ĉe ĝenerale tute normala konduto(34)
. Ci faras ankoraŭ ĉion kiel kutime,
razas cian kapitanon?
Vojceko: Jes, ja.
Doktoro: ... manĝas
ciajn pizojn?
Vojceko: Ĉiam
laŭorde, sinjoro doktoro. La monon por la manĝaĵoj ricevas mia virino.
Doktoro: ... faras
cian servon?
Vojceko: Jes, ja.
Doktoro: Ci estas interesa kazo. Subjekto
Vojceko. Vi ricevos krompagon. Tenu cin saĝe(35) . Montru cian pulson! Jes.
STRATO
Kapitano, doktoro
(Kapitano spiregas irante en la strato,
haltas, spiregas, rigardas malantaŭen)
Kapitano: Sinjoro doktoro, la ĉevaloj tute
timigas min; kiam mi pensas, ke la kompatindaj bestoj devas iri piede. Ne
tiom kuru. Ne tiel remu per via bastono en la aero. Vi ja ĉaspelas vin mem al
la morto. Bona homo kun bona konscienco
ne tiom rapidas. Bona homo. (Kaptas la doktoron ĉe la jako.) Sinjoro doktoro,
permesu, ke mi savu homan vivon, vi
pafas... Sinjoro doktoro, mi estas tiom melankolia, mi havas ion ekstazan, mi
devas ĉiam plori, kiam mi vidas mian
jakon pendi ĉe la muro, tie ĝi pendas.
Doktoro: Hm! ŝvelinta, grasa, dika kolo,
apopleksia konstituo. Ja, sinjoro kapitano, vi povas ekhavi apopleksion cerban,
sed eble vi povas ankaŭ ricevi ĝin nur ĉe unu flanko kaj tiam esti paralizita
je unu flanko, aŭ alie vi povas en la plej bona
kazo paraliziĝi mense kaj nur plu vegeti, - tio estas proksimume via
perspektivo por la kvar venontaj semajnoj. Cetere mi
povas vin certigi, ke vi prezentas unu el la plej interesaj kazoj kaj, se volas
dio, ke via lango paraliziĝu nur parte, ni faros
la plej senmortigajn eksperimentojn ...
Kapitano: Sinjoro doktoro, ne ektimigu min,
jam okazis, ke iuj mortis pro ektimo, pro la nura pura ektimo. - Mi vidas jam
la ulojn kun citronoj enmane(36) , sed ili diros, li estis bona homo, bona homo
- diablo ĉerkonajlo!
Doktoro (al li tenante la ĉapelon): Kion
diri pri tio, sinjoro kapitano? - Granda kranio, sed interne nenio.
Kapitano (prenas la ĉapelon, faras grandan
faldon): Kion diri pri tio, sinjoro doktoro? - Kresto mamuta, sed saĝo
liliputa.
Doktoro: Mi adiaŭas,
plej estimata sinjoro ekzercadvosto.
Kapitano: Same, plej
bona sinjoro ĉerkonajlo.
Vojceko (venas kure
laŭ la strato)
Kapitano: Hej, Vojceko, kio cin tiel pelas
preter ni? Restu do, Vojcek'. Ci kuras ja kvazaŭ malfermita raztranĉilo tra la
mondo, oni tranĉiĝas je ci; ci kuras kvazaŭ ci devus razi regimenton da kastritoj
kaj estus pendigota je la lasta haro
antaŭ ĝia malapero - sed pri la longaj barboj, kion mi volis do diri? Vojceko -
la longaj barboj ...
Doktoro: Longa barbo sub mentono, jam
Plinio parolas pri tio, oni devas malkutimigi ĝin al la soldatoj, vi, vi...
Kapitano: Hej, pri la longaj barboj? Kiel
statas, Vojcek', ĉu ci ankoraŭ ne trovis barbharon en cia telero(37) ? Hej, ci
do
komprenas min, haro de ulo, el barbo de iu pioniro, de suboficiro, de iu - de
tamburmajoro? He, Vojcek'? Sed ci havas
bravulinon. Al ci ne okazas kiel al aliaj.
Vojceko: Jes, ja!
Kion vi volas diri, sinjoro kapitano?
Kapitano: Kian vizaĝon li faras, tiu
knabego! Nu, ja ne devas esti en la supo; sed se ci rapidas ĉirkaŭ la angulon,
ci povas
eble ankoraŭ trovi iun sur paro da lipoj. Paro da lipoj, Vojcek' - ankaŭ mi
estas sentinta la amon, Vojcek'. Knabego, ci
estas ja krete blanka!
Vojceko: Sinjoro kapitan', mi estas povra
diablo - kaj havas nenion alian en la mondo. Sinjoro kapitano, se vi ŝercas -
Kapitano: Ĉu mi ŝercas?
Ke cin prenu la ŝerco, bub'!
Doktoro: La pulson,
Vojceko, la pulson! - Eta, malmola, saltanta, neregula.
Vojceko: Sinjoro kapitan', la tero estas
infere varmega - mi glacie malvarma, glacie malvarma - l'infero estas malvarma,
ĉu ni vetu. - - Neeble! Hom'! Hom'! Ne eble!
Kapitano: Bub', ĉu ci volas - ĉu ci volas
iom da kugloj(38) al cia kapo? Ci mortpikas min per ciaj okuloj, kaj mi estas
bonintenca al ci, ĉar ci estas bona hom', Vojcek', bona homo.
Doktoro:
Vizaĝmuskoloj rigidaj, streĉataj, foje saltantaj. Sinteno nervoza, streĉata.
Vojceko: Mi iru. Ebla estas multo. La
homo! Multo estas ebla. - Belan veteron ni havas, sinjoro kapitan'. Vidu, tia
bela,
firma, griza ĉielo; oni emus enbati kojnon kaj al ĝi pendigi sin, nur pro la
haltostreko inter Jes kaj ree Jes - kaj Ne.
Sinjoro kapitano, Jes kaj Ne? Ĉu la Ne kulpas pri la Jes aŭ la Jes pri la Ne?
Mi tion pripensu. (Foriras larĝpaŝe, unue
malrapide, poste ĉiam pli rapidiĝante.)
Doktoro (sin pafas
post lin): Fenomeno! Vojceko! Krompagon!
Kapitano: Mi tute kapturniĝas pro la
homoj. Kiom rapidaj! La longa bubo elpaŝas, kvazaŭ kurus ombro de aranea kruro;
kaj la mallonga, trotetas. La longa estas la fulmo, kaj la mallonga, la tondro.
Haha... Groteske! Groteske! Ĉiam poste.
Tion mi tute ne ŝatas! Bona homo estas singarda kaj amas sian vivon. Bona homo
havas tute ne kuraĝon(39) .
Hundaĉulo havas kuraĝon! Mi eniris militon nur por firmigi mian amon al la
vivo. (Foriras.)
ĈAMBRO DE MARIA
Maria. Vojceko.
Vojceko (rigardas ŝin rigide kaj skuas la
kapon): Hm! Vidas mi nenion, vidas mi nenion. Aĥ, oni devus vidi ĝin, devus
povi kapti ĝin per la pugnoj!
Maria (timigite):
Kion vi havas, Franc'? - Vi estas freneze raĝa, Franc'.
Vojceko: Peko, tiom dika kaj larĝa - fetoras,
ke oni povus l'anĝeletojn forfumigi al la ĉielo. Havas vi ja buŝon ruĝan,
Mari'. Ĉu nenian vezikon sur ĝi? Ĉu, Mari', vi estas bela kiel la peko - Ĉu la
mortpeko povas esti tiom bela?
Maria: Franc', vi
parolas en fiebro.
Vojceko: Diable! -
Ĉu li staris tie, tie, tiel?
Maria: Dum la tago estas longa kaj la
mondo malnova, multaj homoj povas stari je unu loko, unu post la alia.
Vojceko: Mi vidis
lin!
Maria: Oni povas vidi
multon, se oni havas du okulojn kaj ne estas blinda kaj brilas la suno.
Vojceko: Hom'!
(alpaas ŝin)
Maria: Nur tuŝu min, Franc'! Mi preferus
havi tranĉilon en la ventron ol vian manon sur la mian. Mia patro ne aŭdacis
agresi min, kiam mi havis dek jarojn, kiam mi alrigardis lin.
Vojceko: Ulino! - Ne, devus esti io ĉe vi!
Ĉiu homo estas abismo; oni kapturniĝas, kiam oni rigardas malsupren. -
Estu! Ĝi iras kiel la senkulpeco! Nu, senkulpeco, vi havas signon ĉe vi. Ĉu mi
scias? Ĉu mi scias? (Li foriras.)
LA GVARDIA ĈAMBRO
Vokceko, Andro.
Andro (kantas):
Mastrino havas servistin';
ŝi sidas ĉiam en ĝarden',
ŝi sidas en ĝardeno...
Vojceko: Andro!
Andro: Nu?
Vojceko: Bela
vetero.
Andro: Dimanĉa sunvetero - muziko antaŭ la
urbo. Ĵus eliĝis la ulinetoj(40); la homoj vaporas, tio pulsas(41) !
Vojceko
(maltrankvile): Danco, Andreo, ili dancas!
Andro: En la * kaj
en la *.
Vojceko: Danco,
danco!
Andro: Kial ne?(42)
ŝi sidas en ĝardeno
ĝis tintilo tintu dekdu,
atendas la solda-a-tojn.
Vojceko: Andro, mi
ne havas trankvilon.
Andro: Ŝafo vi!
Vojceko: Mi devas eksteren. Turniĝas antaŭ
miaj okuloj. Danco, danco! Ĉu ŝi havas varmegajn manojn? Damne, Andro!
Andro: Kion vi
volas?
Vojceko: Mi devas
for, devas vidi.
Andro: Malpaculo!
Pro tiu ulino?
Vojceko: Mi devas
eksteren, estas tiom varmege ĉi tie.
GASTEJO
La fenestroj
malfermaj, danco. Benkoj antaŭ la domo. Junaj metiistoj.
Unua metiisto: Ĉemizon mi havas, ĝi estas
ne mia;
Je brando fetoras l'animo la mia -
Dua metiisto: Frato, ĉu pro amikeco mi
faru truon en vian naturon? Antaŭen! Mi faru truon en la naturon! Mi estas
ankaŭ
bravul', vi scias - mi al ci mortbatu ĉiujn pulojn ĉekorpe.
Unua metiisto: Je brando fetoras l'animo
la mia! - Eĉ la mono ekputras! Neforgesumin', kiom estas bela tiu mondo!
Frato, mi devas tutan pluvcisternon(43) plenplori, pro ĉagreno! Mi volus, ke
niaj nazoj estu du boteloj, kaj ni povu ilin al
ni reciproke verŝi en la gorĝon.
Aliaj metiistoj (ĥore):
Ĉasist' el Palati',
Li iam rajdis tra arbar'
...(44)
Hahi, haho, ĝojiga estas la ĉasad'
en erikejo ĉi, ĝojiga la ĉasad'.
(Vojceko ekstaras ĉe la fenestro. Maria
kaj la tamburmajoro preterdancas, ne rimarkante lin.)
Vojceko: Li! Ŝi! Diablo!
Maria (preterdancante): Ĉiam plu, ĉiam plu
-
Vojceko (sufoke): Ĉiam plu - ĉiam plu
(eksaltas vehemente kaj resinkas sur la benkon.) Ĉiam plu, ĉiam plu! (Kunfrapas
la manojn.) Turniĝu, ruliĝu! Kial dio ne elblovas la sunon, por ke ĉio
interruliĝu en malĉasto, vir' kaj ulin', hom' kaj best'.
Faras ĝin ĉe hela tago, faras ĝin sur niaj manoj kiel la kuloj! - Ino! La ino
estas varmega, varmega! - Ĉiam plu, ĉiam plu!
(Eksaltas) La bubaĉo, kiel li ŝin palpumaĉas, ĉe ŝia korpo! Li, li havas ŝin,
kiel mi komence. (Li kolapsas svene.)
Unua metiisto (predikante sur tablo):
Tamen, se migranto, apoge al la tempofluo aŭ male al si respondas la dian
saĝecon
kaj sin alparolas: Kial estas la homo? Kial la homo estas? - Sed vere, mi diras
al vi, per kio vivus la kamparano, la barelisto,
la ŝuisto, la kuracisto, se dio ne estus kreinta la homon? Per kio vivus la
tajloristo, se li ne estus enplantinta en la homon
la senton de pudoro; per kio la soldato, se li ne estus lin arminta per la
bezono sin mortbati? Tial ne dubu - jes ja, estas
ĉarma kaj dolĉa, sed ĉio surtera estas malbona, eĉ la mono ekputras. -
Konklude, miaj amataj aŭskultantoj, ni pisu super
krucon, por ke mortu unu judo! (Sub ĝenerala ĝojkriado Vojceko vekiĝas kaj
forrapidas.)
LIBERA KAMPO
Vojceko: Ĉiam plu! Ĉiam plu! Silentu,
muziko! (Streĉas sin al la tero.) Ha! Kio, kion vi diras? Pli laŭte! Pli laŭte!
Piku, la
kaprolupinon pikmortigu? - Mortpiku, la - kaprolupinon pikmortigu! - Ĉu mi? Ĉu
devas mi? Ĉu mi aŭdas ĝin ankaŭ tie? Ĉu
ankaŭ la vento diras tion? Ĉiam do mi aŭdas, ĉiam plu: pikmortigu, mortpiku!
ĈAMBRO EN LA KAZERNO
Nokto. Andro kaj
Vojceko en unu lito.
Vojceko (mallaŭte):
Andro!
(Andro murmuras mallaŭte dumdorme.)
Vojceko (skuas
Andron): Hej, Andro! Andro!
Andro: Nu, kion?
Vojceko: Mi ne povas dormi. Kiam mi fermas
la okulojn, ĉio turniĝas, kaj mi aŭdas la violonojn, Ĉiam plu, ĉiam plu. Kaj
tiam parolas el la muro. Ĉu vi aŭdas nenion?
Andro: Ja - lasu
ilin danci! Iu estas laca, kaj nun dio gardu nin, amen.
Vojceko: Ĝi parolas ĉiam: Piku! Piku! kaj
tiras(45) inter miaj okuloj kiel tranĉilo -
Andro: Dormu, ŝafo!
(reendormiĝas)
Vojceko: Ĉiam plu!
Ĉiam plu!
(Andro: Trinku brandon kun iom da pulvoro,
tio haltigas(46) la febron.)(47)
LA KORTO DE LA DOKTORO
Studentoj kaj
Vojceko malsupre, la doktoro ĉe tegmenta fenestro
Doktoro: Sinjoroj, mi estas sur la
tegmento kiel Davido vidanta Batseban(48); sed mi vidas nenion krom la
belpugajn
kalsonojn de la knabina pensionato, kiuj sekiĝas en la ĝardeno. Sonjoroj, ni
estas ĉe la grava demando pri la rilato de
subjekto al objekto. Se preni nur unu el la aĵoj, en kiuj manifestiĝas la
organika memkonfirmiĝo de la diaĵo, el tiom
altnivela vidpunkto, kaj esplori ĝiajn rilatojn al la spaco, al la tero, al la
planedeco, sinjoroj, se mi ĵetas tiun katon tra
la fenestro - kiel kondutos tiu estaĵo rilate al la gravita centro(49) laŭ ĝia
propra instinkto? - He, Vojcek', (kriegante)
Vojcek'!
Vojceko (kaptas la
katon): Sinjoro doktoro, ĝi mordas!
Doktoro: Ul', ci
tuŝas la bestaĉon tiom tenere, kvazaŭ ĝi estus cia avino. (Malsupreniras.)
Vojceko: Sinjoro
doktoro, mia havas tremadon.
Doktoro (tute ĝoja): Ej, ej! Bele,
Vojceko! (Frotas siajn manojn. Li prenas la katon.) Kion mi vidas, sinjoroj, la
novan
specion pediko leporeca(50) , bela specio ... (Eltiras lupeon, la kato
forkuras.) Sinjoroj, la besto ne havas sciencan
instinkton... Vi povos anstataŭ tio vidi ion alian. Vidu: tiu homo, de
kvaronjaro li manĝas nenion alian ol pizojn;
rimarku la efekton, palpu nur - kia malregula pulso! Tiu kaj la okuloj!
Vojceko: Sinjoro
doktoro, fariĝas al mi mallume! (Sidiĝas.)
Doktoro: Kuraĝon, Vojceko! Nur kelkajn
tagojn, kaj tiam estos finita. Palpu, sinjoroj, palpu! (Ili palpas al li
tempion,
pulson kaj bruston.) Jen, Vojceko, movu do al la sinjoroj viajn orelojn! Mi
volis ĝin jam montri al vi, du muskoloj estas
ĉe li agantaj. Ek, vigle!
Vojceko: Aĥ, sinjoro
doktoro!
Doktoro: Besto, ĉu mi movu al vi la
orelojn? Volu ĝin fari kiel la kato! Tiele, sinjoroj! Estas iaj transiroj al
azeno, oftege
ankaŭ sekvo de ina edukado kaj la gepatra lingvo. Kiom da harojn cia patrino
jam elŝiris al vi memore pro tenero? Ili
ja tute malmultiĝis al vi de kelkaj tagoj. Ja, la pizoj, sinjoroj!
GASTEJO
Ĉeftamburisto.
Vojceko. Uloj.
Ĉeftamburisto: Mi estas viro! (Frapas sian
bruston.) Viro, diras mi. Kiu volas ion? Kiu ne estas ebriaĉa dio, tiu tenu sin
de mi distanca. Mi volas al li bategi la nazon en lian pugotruon! Mi volas -
(al Vojceko) Vi ulo, drinku! Mi volus, ke la
mondo estu brando, brando - la ulo devas drinki!
Vojceko fajfas . Ĉeftamburisto: Ulaĉo, ĉu
mi eltiru al vi la langon el la gorĝo kaj volvu ĝin ĉirkaŭ la ventron? (Ili
luktas,
Vojceko malvenkas.) Ĉu mi lasu al vi ankoraŭ tiom da spiro kiel maljunulina
furzo? Ĉu?
Vojceko eksidas
elĉerpite sur benkon.
Ĉeftamburisto: Tiu ulaĉo fajfu malhelblua.
Brando estas mia vivo,
Brando donas kuraĝon!
Ulino: Tiu havas
sian bonan lavadon(51) .
Alia ulino: Li
sangas.
Vojceko: Unu post la
alia.
KAZERNA KORTO
Vojceko: Ĉu vi aŭdis
nenion?
Andro: Li estis tie,
kun plia kamarado.
Vojceko: Li diris
ion.
Andro: De kie vi scias? Kion mi Ĉu diru
ĝin? Nu, li ridis kaj poste li diris: Ravulino! Tiu havas femurojn, kaj ĉio
tiel
varmega!
Vojceko (tute malvarme) Tiel, ĉu li diris
tion? Pri kio mi jam sonĝis lastan nokton? Ĉu ne estis pri tranĉilo? Kiajn
strangajn(52) sonĝojn oni do havas!
Andro: Kien,
kamarado?
Vojceko: Preni vinon
por mia oficiro. - Sed, Andro, ŝi tamen estis unika knabino.
Andro: Kiu estis?
Vojceko: Nenio. Ĝis.
(For.)
BROKANTEJO
Vojceko. La judo.
Vojceko: La
pistoleto kostas tro.
Judo: Nu, ĉu aĉetas,
aŭ ĉu ne aĉetas, kiel statas?
Vojceko: Kiom la
tranĉilo?
Judo: Estas tute rekta. Ĉu vi volas per ĝi
detranĉi vian kolon? Nu, kiel statas? Mi donas ĝin al vi malmultekoste kiel iu
alia. Vi havu vian morton malmultekoste, tamen ne senpage. Kiel statas? Havu
morton ekonoman.
Vojceko: Tiu povas pli ol tranĉi panon -
Judo: Du groŝojn.
Vojceko: Jen! (Iras
for.)
Judo: Jen! Kvazaŭ
estus nenio! Kaj estas tamen mono. - La hundo!
ĈAMBRO DE MARIA
Frenezulo (kuŝas kaj al si rakontas
fabelojn laŭ la fingroj): Tiu havas la oran kronon, lia reĝa moŝto... Morgaŭ mi
prenos
la infanon de la reĝino... Sangokolbaso diras: Venu, hepatkolbaso...
Maria (foliumante en la biblio): ...
Sinjoro, sinjoro! Ne rigardu min! (Foliumas plu) (Kunfrapas la manojn) Sinjoro!
Sinjoro!
Mi ne povas! - Sinjoro, donu al mi nur tiom, ke mi povu preĝi. (La infano sin
premas al ŝi.) La infano donas al mi pikon
en la koron. - (al la frenezulo):Karlo! Li tro varmas(53) en la suno!
Frenezulo (prenas la
infanon kaj trankviliĝas.)
Maria: Franco ne venis, ne hieraŭ, ne
hodiaŭ. Fariĝas varmege tie! (Ŝi malfermas la fenestron.) - (54) (Sin frapas al
la
brusto.) Ĉio morta! Savanto! Savanto! Mi volus al vi ŝmiri(54a) la piedojn! -
KAZERNO
Andro. Vojceko umas
en siaj aĵoj.
Vojceko: La
kamizolo, Andro, ne estas ekipaĵo; ĝi estos utila al vi, Andro.
Andro (tute rigide,
diras al ĉio): Jes ja.
Vojceko: Mi havas ankaŭ sanktulon, du
korojn kaj belan oron - ĝi kuŝis en la biblio de mia patrino, kaj tie staras :
Sufero estu ĉia gajno mia,
Sufero estu la diservo mia.
Kiom ruĝa, vunda estis via korp', Sinjoro!
Tia faru mian koron ĉiu horo.
Mia patrino jam nur
sentas, kiam la suno brilas sur ŝiajn manojn - tio faras nenion.
Andro: Jes ja.
Vojceko (eltiras paperon): Frederiko
Johano Franco Vojceko, defendulo(55) , pafisto en la dua regimento, dua
bataliono, kvara kompanio, naskita je Anonco al Maria, la 20-an de julio. Mi
havas hodiaŭ 30 jarojn, 7 monatojn kaj 12 tagojn.
Andro: Franc', vi taŭgas por la
malsanulejo. Kompatindulo, vi devas trinki brandon kun pulvoro ene, tio
mortigas la febron.
Vojceko: Ja, Andro, kiam la lignaĵisto
kolektas la rabotaĵon(56) , neniu scias, kiu sur ĝin kuŝigos sian kapon.
STRATO
Maria kun knabinoj
antaŭ la dompordo.
Knabinoj:
Kiom brilas la sun' ĉe l'Kandelfest'
Kaj staras la greno en flor'.
Ili ĉiuj iris laŭ la herbej',
Ili iris duope, ĉiuj estis duop'.
Fajfistoj antaŭe,
Violinistoj sekvantaj,
Ruĝajn ŝtrumpetojn ŝi portis...
Unua infano: Tio ne
estas bela.
Dua infano: Kion vi
iam volas.
Tria infano: Kiu
komencis unue?
Dua infano: Kial?
Unua infano: Tial!
Dua infano: Sed kial
tial?
Tria infano: Tiu devas
kanti - ? (Ĉirkaŭrigardas demande kaj montras al la unua infano.)
Unua infano: Mi ne
povas.
Ĉiuj infanoj: Maria,
kantu al ni.
Maria: Venu, etaj bubetoj(57) !
...(58) . ReGo Herodo. Rakontu avino.
Avino: Estis iam kompatinda infano kaj
havas nek patron nek patrinon estis ĉio morta kaj estis neniu plu en la mondo.
Ĉio morta, kaj ĝi foriris kaj serĉis tage kaj nokte. Kaj ĉar sur la tero estis
plu neniu, ĝi volis iri al la ĉielo, kaj la luno
ĝin alrigardis tiel afable; kaj kiam ĝi fine alvenis al la luno, tiu estis peco
da putra ligno. Kaj tiam ĝi iris al la suno, kaj
kiam ĝi alvenis al suno, tiu estis velkinta sunfloro. Kaj kiam ĝi venis al la
steloj, tio estis etaj or-kuloj, tiuj estis
alpinglitaj, kiel la muŝmortigulo(59) ilin pinglas al la prunelarbusto. Kaj
kiam ĝi ree volis sur la teron, tio estis renversita
pelvo. Kaj ĝi estis tute sola, kaj tiam ĝi eksidis kaj ploris, kaj tie ĝi sidas
ankoraŭ kaj estas tute sola.
Vojceko: Mari'!
Maria (ektimigite):
Kion?
Vojceko: Maria, ni
volas iri. Estas tempo.
Maria: Kien?
Vojceko: Ĉu mi
scias?
ARBARVOJO ĈE LAGETO
Maria kaj Vojceko
Maria: Do, tie estas
la urbo. Estas tute mallume.
Vojceko: Restu
ankoraŭ. Venu, eksidu!
Maria: Sed mi devas
for.
Vojceko: Vi ne vundiĝos
ĉe la piedoj irante.
Maria: Sed kia vi
estas!
Vojceko: Ĉu vi
scias, kiom longe estas nun, Mari'?
Maria: Je pentekosto
du jarojn.
Vojceko: Ĉu vi
scias, kiom longe ĝi ankoraŭ estos?
Maria: Mi devas for,
prepari la noktomanĝon.
Vojceko: Ĉu vi malvarmas, Mari'? kaj tamen
vi estas varma. Kiom varmegajn lipojn vi havas! Varmega, varmegan
putinspiron! Kaj tamen mi donus la ĉielon por ankoraŭfoje kisi ilin... Kiam oni
estas malvarma, oni ne sentas plu
malvarmon. Vi ne sentos malvarmon de la matenroso.
Maria: Kion vi
diras?
Vojceko: 'nion.
(Silento.)
Maria: Kiom ruĝe la
luno leviĝas!
Vojceko: Kvazaŭ
sanga fero.
Maria: Kion vi intencas? Franc', vi estas
tiom pala. (Li levas la manon kun la tranĉilo.) Franc', haltu! pro ĉielo,
helpu,
helpu!
Vojcek (pikas atake): Prenu tion kaj tion!
Ĉu vi ne povas morti? Tiel! Tiel! - Ha, ŝi moviĝas ankoraŭ; ankoraŭ ne, ankoraŭ
ne? Ankoraŭ. (Ree pikas.) - Ĉu vi estas morta? Morta! Morta!... (Li lasas fali
la tranĉilon kaj forkuras.)
ĈAMBRO DE MARIA
La idioto Karlo. La
infano. Vojceko.
Karlo (tenas la infanon antaŭ si sur la
genuoj): Tiu falis en la akvon, tiu falis en la akvon al mi, tiu falis en la
akvon.
Vojceko: Knabeto
Kristiano!
Karlo (alrigardas
lin rigide): Tiu falis en la akvon.
Vojceko (volas
karesi la infanon, sin forturnas kaj kriegas): Dio!
Karlo: Tiu falis en
la akvon.
Vojceko: Kriĉjo, vi ricevos ĉevaleton, za,
za(60) . (La infano defendas sin; al Karlo): Jen, aĉetu al la infano ĉevaleton!
Karlo (alrigardas
lin rigide.)
Vojceko: Hop! Hop!
Ĉeval'! Ĉeval'! (Forkuras kun la infano.)
GASTEJO
Vojceko: Dancu ĉiuj, ĉiam plu, ŝvitu kaj
fetoru, ĝi tamen iam prenos vin ĉiujn. (Kantas.)
Aĥ, filino, kara filino,
Kion vi estis pensinta,
Ke vi al la ĉaristoj
Vin estas kroĉinta.
(Li dancas.) Tiel, Keta, eksidu! Mi sentas
varmegon, varmegon. (Li demetas la jakon.) Nu, estas ja tiel(61) , la diablo
prenas la unu kaj lasas forkuri la alian. Keta, vi estas varmega! Kial do?
Keta, vi ankaŭ fariĝos malvarma. Estu saĝa(62) !
Ĉu vi ne povas kanti?
Keta:
En Ŝvablandon mi ne ŝatas
Kaj longajn robojn mi ne portas,
Ĉar longaj roboj, ŝuoj pintaj,
Ne decas al servistino.
Vojceko: Ne, ne
ŝuojn, oni povas ankaŭ sen ŝuoj iri al la infero.
Keta:
Ho, fi, amato, estis tio ne tre deca,
Gardu vian taleron kaj dormu soleca.
Vojceko: Ja, vere,
mi ne emas makuli min de sango.
Keta: Sed kion vi
havas sur via mano?
Vojceko: Mi? Mi?
Keta: Ruĝa! Sango!
(Homoj ĉirkaŭas ilin.)
Vojceko: Sango?
Sango?
Gastejestro: Hu -
Sango!
Vojceko: Mi kredas,
mi tranĉis min, tie, ĉe la dekstra mano.
Gastejestro: Sed
kiel ĝi venas al la kubuto?
Vojceko: Mi forviŝis
ĝin.
Gastejestro: Kiel, per
la dekstra mano al la dekstra kubuto? Vi estas lerta.
Frenezulo: Kaj tiam
diris la ogro: mi flar..., mi flaras homan karnon. Fi(63) , fetoras jam.
Vojceko: Diable, kion vi volas? Ne ŝovu la
nazon en fremdan vazon(64) . Cedu(65) , aŭ la unua - diable! Ĉu vi pensas,
ke mi iun murdis? Ĉu mi estas murdisto? Kion vi gapas? Rigardu vin mem!
Cedu!(66) (Li elkuras.)
ARBARA VOJO ĈE LAGETO
Vojceko, (sola).
Vojceko: La tranĉilo? Kie estas la
tranĉilo? Mi lasis ĝin tie. Ĝi perfidas min! Pli proksimen, ankoraŭ pli
proksimen! Kio
estas tiu loko? Kion mi aŭdas? Io moviĝas. Silento. Tie proksime. Maria? Ho,
Maria! Silenta. Ĉio silenta! Pro kio vi estas
tiom pala, Mari'? Kian ruĝan ŝnuron vi havas ĉirkaŭ la kolo? Ĉe kiu vi gajnis
la kolringon per viaj pekoj? Vi estis nigra da
ili, nigra! Ĉu mi vin paligis? Via nigra hararo, pro kio ĝi pendas tiom sovaĝe?
Ĉu vi hodiaŭ ne plektis viajn plektaĵojn?
Tie kuŝas io! Malvarme, malseke, silente! For de tie! - La tranĉilo, la
tranĉilon! Ĉu mi havas ĝin? Tiel! (Li kuras al la akvo.)
Tiele, tien suben! (Li enĵetas la tranĉilon.) Ĝi dronas en la malhelan akvon
kiel ŝtono. La luno estas kiel ruĝa fero! Ĉu la
tuta mondo volas elbabili ĝin! - Ne, ĝi kuŝas tro antaŭe, kiam ili sin banas.
(Li iras en la lageton kaj ĵetas foren.) Tiel,
nun - sed somere, kiam ili subakviĝas por konkoj - pa, ĝi rustiĝos, kiu ekkonus
ĝin. - Mi estu ĝin disrompinta! - Ĉu mi
estas ankoraŭ sanga? Mi devas lavi min. Tie, makulo, kaj tie, alia. (Iras en la
akvon.)
Venas homoj.
Unua persono: Halt!
Dua persono: Ĉu vi
aŭdas? Silentu! Tie!
Unua: Hu! Tie! Kia
sono!
Dua: Estas la akvo,
ĝi vokas: Jam de longe neniu dronis. For! Ne estas bone, tion aŭdi!
Unua: Uu! Nun ree! -
Kiel homo mortanta!
Dua: Estas timige!(67) Tiom vapora, ĉie nebulo,
grizo, kaj la zumado de la skaraboj kiel krevintaj sonoriloj. For!
Unua: Ha ne, tro
nete, tro laŭte! Tien supren! Venu kune!
STRATO
Infanoj.
Unua infano: For al
Maria!
Dua infano: Kio
okazas?
Unua infano: Ĉu vi
ne scias? Ĉiuj estas jam eksteren. Ekstere kuŝas iu.
Dua infano: Kie?
Unua infano:
Maldekstren tra la tanejo en la arbareton ĉe la ruĝa kruco.
Dua infano: Venu
rapide, ke ni ankoraŭ vidu ion. Alie ili enportas ĝin.
ARBARA VOJO ĈE LA LAGETO
Juĝeja servisto, kuracisto,
juĝisto.
Policisto: Bona murdo, vera murdo, bela
murdo. Tiom bela, kiel oni povas ĝin nur deziri. Jam de longe ni ne havis tian.
stato de finiteco
estigo: 1993
lasta kontrollegado kun korektoj: (nur supraĵe, precipe formalaj korektoj kaj
tiuj eliminantaj troajn ŝulcismojn) 2001-11-21
kontrollegado de la
kontrollegado de la
finredakto:
1. Tiu ĉi traduko
bezonas unue kontrollegadon, prefere de negermanlingvano, por elsarki diversajn
erarojn
kaj ankaŭ beble germanismojn internacie ne kompreneblajn.
Tio ne koncernas stilajn apartaĵojn nekutimajn,
sed internacie kompreneblajn.
2. La teksto bezonas
krome kontrollegadon de germanlingvanoj, kiuj komparu ĝin kun la originalo por
anstataŭigi
erarajn, malprecizajn kaj mallertajn ekvivalentojn.
Do, kara
leganto, se vi sentas vin kompetenta pri tio kaj ema, bonvolu fari tiun laboron
- bonvenas ankaŭ simplaj
atentigoj dum legado. Se viaj konsiloj aŭ atentigoj estos akceptitaj, via
laboro estos kompreneble menciita
kun via nomo.
Konsilojn por
plibonigi la tradukon bv. ĉi-tien: vilhelmo@multimedia.com
Kopirajto pri la traduko ©2001
-------------------------------------------------------------
Provizoraj
notoj (el la
jaro 1993):
1 t.e. en ĉerko; la originala esprimo, sed
hodiaŭ certe ne plu internacie komprenebla; eble pli klara estus...
2 Temas pri peco el germana popolkanto: Inter mont' kaj profundega val'
(Zwischen Berg und tiefem tiefem Tal) - la enscenigisto decidu, kiom el la kanto
li kantigos:
Inter mont' kaj profundega val'
sidis du leporoj,
manĝis for la verdan, verdan herbon,
manĝis for la verdan, verdan herbon
ĝis nur restis radikoj.
3 (militista, memkompreneble)
Kiam satmanĝintaj ili estis,
ili tuj kuŝiĝis,
ĝis aperis la ĉasisto mem,
ĝis aperis la ĉasisto mem,
ilin ambaŭ li pafis.
Kiam ili estis stariĝintaj
kaj nun pripensintaj
ke ja ili vivon vivon havas,
ke ja ili vivon vivon havas,
ili forkureksaltis.
(Zwischen Berg und tiefem, tiefem Tal
saßen einst zwei Hasen,
fraßen ab das grüne, grüne Gras,
fraßen ab das grüne, grüne Gras
bis auf den Rasen.
Als sie sich nun sattgefressen hatten,
legten sie sich nieder,
bis daß der Jäger, Jäger kam,
bis daß der Jäger, Jäger kam
und schoß sie nieder.
Als sie sich nun aufgerappelt hatten
und sich besannen,
daß sie ja noch Leben, Leben hatten,
daß sie ja noch Leben, Leben hatten,
liefen sie von dannen.)
4 Und wenn!
5 germ: sieben Paar lederne Hosen = sep parojn da ledaj pantalonoj; sed ĉar
hodiaŭ ankaŭ inoj portas pantalonojn, oni
devas indiki, ke aluditaj estas viraj pantalonoj, kaj cetere la lingvaĵo de tiu
persono permesas tiun precizigon.
7 germ: Meinetwegen, , sed ĉu tiu esprimo
estus internacie komprenebla? Poste Maria ripetas tiun saman esprimon antaŭ
la ĉeftamburisto (piednoto 12)
8 germ: Viehsionomik (anstataŭ
Physionomie), do io simila estus .. ... ...
9 germ: Meinetwegen, , sed ĉu tiu esprimo
estus internacie komprenebla?
10 = abgehetzt
11 germ: den armen Wurm
12 - Ĉu farota, aŭ farata
13 germ:
14 germ: eine Anglaise ... D.B. francigas
15 t.e.: por sin rigardi de alte ĝis sube
16 germ: Bin ich ein Mensch?
17 germ: S'ist gut, Marie. Eble
diferencigi disde la aliaj , eble: En ordo...
18 t.e. trinkmono (ĉu simple anstataŭigi
per: trinkmono?
19 tio plej bone kongruas kun la antaŭa .
Sed estus ankaŭ taŭga , rilate al la de la kuracisto!
20 germ. , sed ĉu tiu germanismo estas
internacie facile komprenebla? Pli bone estus: Mi sentas emon min ponardi.
Sed tio estas lingve tro konscia, abstrakta lingvaĵo ol ke ĝi taŭgus por tiu
tute Marinjo.
21 t.e.: muskolo konstrikta vezika. La doktoro
diras ĝin latine en germana kunteksto. Sed diversajn aliajn fakvortojn li
elbuŝigas germane; do estus pravigebla ankaŭ, ĉion Esperantigi, se oni ne volas
lasi iom da lingvaĵa supereco, kiun la
doktoro tiel vole-nevole esprimas.
22 dem Willen unterworfen; ĉu estas
submetata? aŭ alie?
23 La franciginto Daniel Benoin (p.23)
aldonas ĉi tie .., tio estas ŝtelo! Miaopinie li troigas ĉi tie sian
interpretadon,
kvankam la senco estas implicita, la doktoro verŝajne substrekas la
biologian/anatomian vidpunkton.
24 germ: ich sprenge sie in die Luft. Ĉu
germanismo nekomprenebla aŭ peza?
25 germ: salzsaures Ammonium - sed kio
estas tio? La doktoro uzas la germanan formon (kompreneble tiutempan)!
26 Hyperoxydul - vd. sub la ĵusa piednoto
27 en la originalo nur: observi la ternon.
Sed ĉu tio sufiĉas por tuj kompreni?
28 germ: Behüte! t.e. Gardu (dio)!
29 germ: wer wird sich über einen Menschen
ärgern, ein' Menschen! Eble tiel ne komprenebla? Eble pli bone: ...
30 en la originalo nur: proteo. Sed por
komprenigi al la spektanto, ke ne temas pri la pragreka duondio, sed pri - la
PIV - ,
oni devas ion karakterizan aldoni.
31 Ĉu pli bone komprenebla ?
32 De ĝis ..lumeto el traduko de D.B., kiu
tie ne indikas, en kiu fonto li ĝin estas trovinta.
33
34 laŭlitere: ĉe ĝenerale racia (sed ĉi
tie ) stato
35 germ: Halt er sich brav. Sed nur parte
konvenas
36 kion nur signifas tiuj citronoj???
37 in seiner Schüssel - ĉu lavkuvo? ĉu
telero, plado???
38 Ĉu ?
39 respondas al
40 Weibsbilder
41 ---???
42 Meintwege - mi retraduku la aliajn
ankaŭ per tio - aŭ per: Estu! Mi ne kontraŭu! Kial ne? eble ankaŭ: Nu bone.
43 pli precize estus: pluvbarilon
44 Konata germana popolkanto; komplete:
Ĉasist' el Palati';
Li rajdpromenas tra arbar',
La bestojn ĉasas li,
Laŭplaĉe ĉasas li.
(rekantaĵo:)
Hahi, haho, ĝojiga estas la ĉasad'
En erikejo ĉi,
En erikejo ĉi.
Ne rajdas mi plu for,
Ĝis sonas la kukola kant,
Ĝi sonas tutan nokt,
Ĉasist' el Palati'.
(germane:
Ein Jäger aus Kurpfalz,
Der reitet durch den grünen Wald,
Er schießt das Wild daher,
Ganz wie es ihm gefällt.
Juja, juja, gar lustig ist die Jägerei
Allhier auf grüner Heid,
Allhier auf grüner Heid.
Jetzt reit' ich nicht mehr fort,
Bis da der Kuckuck "kuckuck" schreit;
Er schreit die ganze Nacht;
Ein Jäger aus Kurpfalz.)
45 und zieht mir zwischen den Augen wie...
46 "schneidt" das Fieber
47 eble superflua: mankas tiu parto en du
eldonoj
48 Bathseba, citu la aludon!
49
50 Hasenlaus - - - - - - - - - ???
51 Der hat sein Fett; lau Minor: bonan
lavadon; sed...
52 Was für närrische Träume...
53 por Kion volas diri tio???
54 nepre trovi la koncernan tekston
aŭtente biblian!!
55 Ĉu prefere por Wehrmann? Nepre ion
tian, ĉar la esprimo aludas ankaŭ la situacion Vojcekan: li agas tranĉile, sed
memdefende!
56 Hobelspäne: Ĉu raboteroj aŭ io alia?
57 Kommt her, ihr kleinen Krabben (venu,
etaj bubetoj)? ???
58 ... kion por: Ringel, ringel,
Rosenkranz. Knig Herodes. ...??
59 kio diable estas ???
60 kareseme por: sa sa. (za za??)
61 por: Es ist (nun) einmal so. Ĉu: Nu,
estas tia. aŭ: Nu, estas tiel. (por adverbigi, ĉar en sensubjektaj frazoj la
predikativo
estas adverbaj
62 Sei vernünftig! = Estu prudenta; saĝa;
bona; obeema; ??
63 por Puh! - Fi - ne ŝajnas la plej taŭga
ekkrio por eligi abomenon pro aĉa fetoro. Sed kion diri????
64 por: Was geht's euch an? (Ne ŝovu vian
nazon en fremdan vazon - ŝajnas tro longa kaj tro pripensita en tiu kazo.
Sed kion ???
65 por: Platz! Cedu! Ĉu pli taŭga
ekkrio???
66 vidu la antaŭan noton - cedu lokon, aŭ
eble: cedu spacon???
67 por Es ist unheimlich! - sed horore ne
estas oficiala (cetere: hor-oro !)