Franco Kafko
Ni havas novan advokaton: d-ron Bucefalon. En lia ekstera¼o malmulto memorigas la tempon, kiam li estis ankoraý militæevalo de Aleksandro de Makedonio. Kvankam - kiu intime konas la cirkonstancojn, rimarkas ion. Tamen mi vidis laste sur la þtuparego eæ tute naivan juøejserviston kun faksperta vido de kutima gasto de æevalaj konkursoj primiregi la advokaton, kiam tiu, alten levante la femurojn, kun paþo sonanta sur la marmoro, supreniris de þtupo al þtupo.
Øenerale la advokataro aprobas la aligon de Bucefalo. Kun miriga komprenemo oni diras al si, ke Bucefalo, konsidere la nunan sociordon, estas en malfacila situacio, kaj ke li pro tio - sed ankaý pro sia mondhistoria graveco - æiukaze meritas komplezon. Nuntempe - tion povas neniu kontesti - ne ekzistas granda Aleksandro. Iuj ja scias murdi; ankaý ne mankas lerteco, per lanco trans la festenotablo trafi la amikon; kaj por multaj uloj Macedonio estas tro malvasta - tiom ke ili malbenas Filipon, la patron - sed neniu, neniu kapablas gvidi al Hindio. Jam tiutempe la hindiaj pordegoj estis neatingeblaj, sed ilia direkto estis indikata per la reøa glavo. Hodiaý la pordegoj estas disportitaj tute aliien kaj pli malproksimen kaj pli alten; neniu montras la direkton; multaj tenas glavojn, sed nur por gestumi per ili; kaj la rigardo, kiu emas ilin sekvi, konfuziøas.
Eble pro tio estas pli bone, kiel faris Bucefalo, enprofundiøi en la leøolibrojn. Libera, kun la flankoj nepremataj de la rajdistaj kruroj, æe trankvila lampo, malproksime de la aleksandrobatalo, li legadas kaj turnas la foliojn ne niaj malnovaj libroj.
Kopirajto pri la traduko©1996 / copyright ©1996
Se iu kaduka, ftiza artrajdistino en la maneøo, sur þanceliøanta æevalo antaý publiko nelaciøema, de viposvinganta senkompata æefo dum monatoj seninterrompe estus pelata laýronde, suræevale flugetante, ¼etante kisojn, koksosvinge, kaj se tiu ludo sub la senpaýza muøado de la orkestro kaj de la ventoliloj daýrus tra la æiam pli malfermiøanta griza estonto, akompanate de la foriøanta kaj denove þvelanta aplaýdklakado de la manoj, kiuj ja vere estas martelegoj - eble tiam juna galerigasto rapidus la longan þtuparon tra æiuj balkonoj malsupren, rapidegus en la maneøon kaj krius la "Halt'!" tra la fanfaroj de la æiam adaptiøanta orkestro.
Sed æar ne estas tiel; bela damo, blanka-ruøa, enflugas, inter la kurtenoj antaý þi malfermitaj de la fieraj livreuloj; la direktoro, sindoneme seræante þian rigardon, kvazaý dombesto je þia servo; zorgeme þin levas sur la blankan æevalon, kvazaý þi estus lia amegata nepino ekrajde por danøera vojaøo; ne povante decidiøi por doni la vipan signalon; fine superinte sin mem øin tamen krake donas; kun malfermita buþo apudkuras la æevalon; kun akra vido sekvas la saltojn de la rajdistino; povas apenaý kompreni þian artecon; provas averti per anglaj elkrioj; kolere admonas al skrupula atento la rajdservistojn, kiuj tenas la ringegojn; antaý la granda mortosalto kun la manoj levitaj petegas la orkestron ke øi mutu; fine la etulinon levas de la tremanta æevalo, kisas þin ambaývange kaj æioman ovacion de la publiko konsideras nesufiæa; dum þi mem, de li apogata, alta sur la piedpintoj, æirkaýblovata de polvo, kun brakoj etenditaj, la kapeton retroklinita, volas partumigi sian feliæon kun la tuta cirko - æar estas tiel, la galerigasto kuþigas la vizaøon sur la balustrado kaj, en la finmarþon kvazaý en pezan sonøon dronante, ploras li senscie.
Kopirajto pri la tradukoj© 2000 / copyright ©2000
Antaý la leøo staras pordogardisto. Al
tiu pordogardisto venas kamparano kaj petas eniron en la leøon. Sed
la pordogardisto diras, ke nun li ne
povas permesi al li la eniron. La viro pripensas iom kaj poste demandas, æu li
do pli poste rajtos eniri. "Eble", diras la pordogardisto, "sed
ne nun". Æar la pordego al la leøo estas malfermita kiel æiam kaj la
pordogardisto flanken paþas, la viro kliniøas por rigardi tra la pordego
internen. Tion rimarkinte, la pordogardisto ridas kaj diras: "Se tio vin
tiom logas, provu do eniri malgraý mia malpermeso. Tamen pripensu: mi estas
potenca. Kaj mi estas nur la plej malsupra pordogardisto. De halo al halo
staras pordogardistoj, unu pli potenca ol la alia. Jam la aspekton de la tria eæ
mi ne plu povas elteni." Tiajn malfacila¼ojn la kamparano ne estas atendinta;
la leøo devas do esti alirebla por æiu kaj æiam,
pensas li, sed rigardante nun pli
precize la pordogardiston en lia peltmantelo, lian grandan pintan nazon, la
longan, maldensan, nigran tataran
barbon, li tamen decidiøas prefere atendi, øis li ricevu la permeson eniri.
La pordogardisto donas al li tabureton
kaj lin sidigas flanke de la pordo. Tie li sidas tagojn kaj jarojn. Li faras
multajn klopodojn por esti enlasata,
kaj lacigas la pordogardiston per siaj petoj. La pordogardisto faras foje
kun li etajn pridemandojn, esploradas
lin pri lia patrujo kaj pri multa alio, sed estas indiferentaj demandoj,
kiel faras moþtuloj, kaj konklude li æiam
denove al li diras, ke ankoraý li ne povas lin enlasi. La viro, kiu por
la vojaøo sin provizis je multo, uzas æion,
kiom valora øi estu, por korupti la pordogardiston. Tiu ja æion
akceptas, sed dume diras: "Mi øin
akceptas nur, por ke vi ne kredu, esti ion preterlasinta." Dum la
multaj
jaroj la viro observas la
pordogardiston seninterrompe. Li forgesas la aliajn pordogardistojn kaj tiu
unua
þajnas al li la sola malhelpo al la
eniro en la leøon. Li malbenas la malþancan hazardon, dum la unuaj jaroj
senkonsidere kaj laýte, poste, maljuniøante,
li nur grumblas antaý si. Li infaniøas, kaj, æar dum sia longjara
studado de la pordogardisto li estas
ekkoninta ankaý la pulojn en lia peltkolumo, li petas ankaý la pulojn, lin
helpi por favorigi la pordogardiston.
Fine liaj okuloj malfortiøas, kaj li ne scias, æu æirkaý li vere mallumiøas,
aý æu nur liaj okuloj lin trompas.
Tamen li ekkonas nun en la mallumo brilon, neestingeble radiantan el la
pordo de la leøo. Nun li ne plu longe
vivas. Antaý lia morto æiuj spertoj el la tuta tempo kuniøas en lia kapo al
unu demando, kiun øis nun li ankoraý
ne estas farinta al la pordogardisto. Li mansvinge al li signas, æar sian
rigidiøantan korpon li ne plu kapablas
starigi. La pordogardisto devas sin profunden klini al li, æar la malsamo de
ilia grando þanøiøis tre malfavore al la viro. "Kion vi volas ankoraý nun
ekscii?" demandas la
pordogardisto, "vi estas
nesatigebla." "Æiuj ja strebas al la leøo," diras la viro,
"kiel eblas, ke en la multaj jaroj neniu petis eniron krom mi?" La
pordogardisto perceptas, ke la viro jam estas je sia fino, kaj, por ankoraý atingi
lian foriøantan aýdon, li kriegas al li: "Tie æi povis atingi eniron neniu
alia, æar tiu eniro estis destinita nur por vi. Mi iras nun kaj fermas øin."
(Elgermanigis
Vilhelmo Lutermano)
Kopirajto
pri la traduko ©1999 / copyright ©1999
Laste reviziita la 18-an de marto 2000
Ni bivakis en oazo. La kunuloj dormis. Arabo, alta kaj blanka, preterpasis min; li estis prizorginta la kamelojn kaj iris al la dormejo.
Mi ¼etis min dorsen en la herbon; mi volis dormi; mi ne povis; la plendhurlado de þakalo en la malproksimo; mi ree sidis rekte. Kaj kio estis tiom malproksima, subite proksimis. Svarmado de þakaloj æirkaý mi. Okuloj lumantaj en senbrila oro, estingiøantaj; sveltaj korpoj, kiel sub vipo laýleøe kaj lerte movataj.
Iu venis de malantaýe, sin premis, tra sub mia brako, strete al mi, kvazaý øi bezonus mian varmon, poste paþis antaý min kaj parolis, kun la okuloj preskaý en la miaj:
"Mi estas la plej maljuna þakalo proksime kaj fore. Mi estas feliæa povi vin ankoraý saluti æi tie. Mi preskaý jam perdis la esperon, æar ni atendas vin senfine longe; mia patrino atendis kaj þia patrino kaj plue æiuj iliaj patrinoj øis la patrino de æiuj þakaloj. Kredu tion!"
"Tio mirigas min", mi diris kaj forgesis ekbruligi la lignostakon, kiu kuþis preta por deteni per sia fumo la þakalojn, "tion aýdi tre mirigas min. Nur hazarde mi venas el la alta nordo kaj troviøas en mallonga vojaøo. Kion vi do volas, þakaloj?"
Kaj kvazaý kuraøigite per tiu eble tro afabla alparolado, ili mallarøigis la rondon æirkaý mi; æiuj spiris kurte kaj sible.
"Ni scias", komencis la plejaøulo, "ke vi venas el la nordo, øuste sur tio baziøas nia espero. Tie estas la saøeco, kiu æi tie æe la Araboj ne estas trovebla. El tiu malvarma orgojlo, æu vi scias, eæ sparko da saøo ne eligeblas. Ili mortigas bestojn por ilin manøi, kaj kadavra¼on ili malþatas."
"Ne parolu tiel laýte", diris mi, "dormas Araboj en la proksimo."
"Vi vere estas fremdulo", diris la þakalo, "alie vi scius, ke neniam en la mondhistorio þakalo timis Arabon. Æu ilin timi ni devus? Æu ne sufiæas la malfeliæo, ke ni estas forpuþitaj inter tia popolo?"
"Povas esti, povas esti", diris mi, "mi ne arogas juøon pri aferoj al mi tiom malproksimaj; tio þajnas al mi disputo tre malnova; kredeble estas en la naturo de la sango; kaj do eble finiøos nur per la sango."
"Vi estas tre saøa", diris la maljuna þakalo; kaj æiuj spiris ankoraý pli rapide; per pelataj pulmoj, malgraý ke ili staris senmove; odoro amara, dumtempe nur per kunpremitaj dentoj eletenebla, eliøis el la malfermitaj faýkoj, "vi estas tre saøa; tio, kion vi diras, respondas al nia praa instruo. Ni do prenos ilian sangon kaj la disputo estos finita."
"Ho!" mi diris pli sovaøe ol mi volis, "ili sin defendos; per siaj pafiloj ili forpafos vin are."
"Vi miskomprenas nin", diris li, "laý homa maniero, kiu do eæ en la alta nordo ne perdiøas. Ni ja ne mortigos ilin. Tiom da akvo ne havus Nilo por nin purigi. Ni ja forkuras jam antaý la nura vido de ilia viva korpo, en pli puran aeron, en la dezerton, kiu pro tio estas nia hejmlando."
Kaj æiuj þakaloj æirkaýe, al kiuj aliøintis ankoraý multaj de malproksime, klinis la kapojn inter siajn antaýgambojn kaj purigis ilin per la piedoj; estis, kvazaý ili volus kaþi naýzon tiom teruran, ke mi prefere eskapus per alta salto el ilia rondo.
"Kion do vi intencas fari", demandis mi kaj volis leviøi; sed mi ne povis; du junaj bestoj estis firme enmordiøintaj æedorse en miaj jako kaj æemizo; mi devis resti sida. "Ili tenas vian trena¼on", diris la maljuna þakalo klarige kaj serioze, honorsigno". "Ili lasu min!" mi kriis foje direkte al la maljunulo, foje al la junuloj. "Ili kompreneble faros tion", diris la maljunulo, "se vi postulas tion. Sed daýros iomete, æar laý la kutimo ili profunde enmordiøis kaj devas nur malrapide malligi siajn dentarojn. intertempe aýdu nian peton." "Via sinteno ne igis min tre akceptema por tio", diris mi. "Ne pagigu al ni nian mallertecon", diris li kaj nun unuafoje alprenis la plendotonon de sia natura voæo por helpo, "ni estas kompatindaj bestoj, ni havas nur la dentaron; por æio, kion ni volas fari, la bono kaj la malo, restas al ni sole la dentaro." "Kion vi do volas?" demandis mi, nur malmulte mildigita.
"Sinjoro", kriis li, kaj æiuj þakaloj ekhurlis; en la plej fora malproksimo tio þajnis al mi melodio. "Sinjoro, vi devas fini la disputon, kiu disigas la mondon. Tia, kia vi estas, niaj prauloj priskribis tiun, kiu tion faros. Pacon ni devas havi de la Araboj; spireblan aeron; purigitan de ili la elvidon al la horizonto; nenia vekrio de virþafo, kiun pikmortigas la Arabo; trankvile æia besto mortu; neøenate øi estu de ni eltrinkata kaj øisoste purigata. Purecon, nenion ol purecon ni volas." - kaj nun ploris, singultis æiuj - "kiel vi nur eltenas tion en tiu mondo, vi nobla koro kaj dolæa interna¼o? Malpura¼o estas ilia blanko; malpura¼o estas ilia nigro; hororo estas ilia barbo; kraæi oni devas vide al iliaj okulkava¼oj; kaj kiam ili levas la brakon, malfermiøas la infero en la akselo. Tial do, ho sinjoro, tial ho karega sinjoro, helpe de viaj æiopovaj manoj, helpe de viaj æiopovaj manoj tratranæu al ili la kolojn per tiu tondilo!" Kaj sekvante ekmovon de lia kapo, alvenis þakalo portanta æe kojnodento etan, rustkovritan kudrotondilon.
"Do fine la tondilo kaj per tio finon!" kriis la Araboæefo de nia karavano, kiu kontraývente estis øis al ni þtelirinta kaj nun svingis sian vipegon.
Æio urøe disiøis, sed en ioma distanco ili tamen restis, strete kunpremitaj, la multaj bestoj tiom strete kaj rigide, ke aspektis kiel mallarøa hurdo æirkaýflugata de vaglumoj.
"Tiel vi do vidis kaj aýdis, sinjoro, ankaý tiun spektaklon", diris la Arabo kaj ridis tiom gaje, kiom permesis la diskreteco de lia tribo. "Vi scias do, kion volas la bestoj?" demandis mi. "Nature, sinjoro", diris li, "tio estas ja æie konata; tiom longe, kiom ekzistas Araboj, tiu tondilo migras tra la dezerto kaj migros kun ni øis la fino de la tagoj. Al æiu Eýropano øi estas ofertata por la granda faro; æiu Eýropano estas øuste tiu, kiu þajnas al ili destinita. Sensencan esperon havas tiuj bestoj; stultuloj, veraj stultuloj ili estas. Ni amas ilin pro tio; ili estas niaj hundoj; pli belaj ol la viaj. Vidu nur, dum la nokto mortis kamelo, mi alportigis øin."
Kvar portistoj venis kaj ¼etis la pezan kadavron antaý nin. Apenaý øi kuþis tie, la þakaloj levis siajn voæojn. Kvazaý de þnuregoj æiu ope nerezisteble tirata, hezite, per la ventro la grundon tuþante, ili alvenis. Ili forgesis la Arabojn, forgesis la malamon, la æion estinganta æeesto de la forte odoranta kadavro soræis ilin. Jam iu pendis æe la kolo kaj trovis unuamorde la arterion. Kvazaý eta, furioze rapidanta pumpilo, kiu tiom nepre kiom senþance volas estingi superfortan brulegon, æiu muskolo de øia korpo tiris kaj skuiøis je sia loko. Kaj jam kuþis en sama laboro æiuj sur la kadavro alte amasigitaj.
Tiam la æefo frapis per la akra vipo æiudirekte super ilin. Ili levis la kapojn; duone ebrie kaj sevene; vidis antaý si stari la Arabojn; sentis nun la vipon sur la muzeloj; retiriøis salte kaj kuris iom retroire. Sed la sango de la kamelo kuþis tie jam en flakoj, fumis alten, la korpo estis æe pluraj flankoj larøe þirita. Ili ne povis rezisti; ree ili estis tie; ree la æefo levis la vipon; mi prenis lian brakon.
"Vi pravas, sinjoro", diris li, "ni lasu ilin æe ilia metio; ankaý estas tempo ekiri. Vi ja vidis ilin. Mire belaj bestoj, æu ne? Kaj kiom ili malamas nin!"
Kopirajto pri la tradukoj ©2000 / copyright ©2000
Hodiaý la plej superaj inøenieroj estis æe ni malsupre. Ia ordono de la direkcio estas donita por fari novajn galeriojn, kaj jen venis la inøenieroj por entrepreni la plej unuajn mezurojn. Kiom junaj estas tiuj uloj kaj tamen malsamaj! Ili æiuj estas libere evoluintaj, kaj senøene kaj decide montriøas ilia karaktero jam en junaj jaroj.
Iu, nigrahara, vigla, promenigas siajn okulojn æien.
Dua kun notbloko, faras notojn irante, æirkaýrigardas, komparas, notas.
Tria, la manojn enpoþe, tiel ke æio æe li streæiøas, iras rekte; gardas la dignon; nur en la æiama mordado de liaj lipoj montriøas la senpacienca, ne subpremebla juneco.
Kvara donas al la tria klarigojn, kiujn tiu ne postulas; pli malgranda ol tiu, kiel tentanto apudkurante, li þajnas, kun la montrofingro æiam enaere, al li fair tutan linanion pri æio, kio estas tie videbla.
Kvina, eble la plej alta je rango, ne toleras akompanon; estas jen antaýe, jen malantaýe; la societo adaptas sian iradon al li; li estas pala kaj malforta; la respondeco kavigis liajn okulojn; ofte li premas dumpense la manon æefrunte.
La sesa kaj sepa iras iom klinite, la kapon proksime æe kapo, brakenbrake, en intima parolado; se estus æi tie ne evidente nia karbminejo kaj nia laborejo en la plej profunda galerio, oni povus kredi, ke tiuj ostecaj, senbarbaj, tubernazaj sinjoroj estas junaj pastroj. Unu plej ofte ridas kun kateca ronronado en sin mem; la alia, ankaý ridete, paroladas kaj kun la libera mano aldonas ian takton. Kiom certaj devas esti tiuj du sinjoroj pri sia posteno, ja eæ kiajn meritojn, malgraý sia juneco, ili devas jam esti akirintaj pri nia minejo, ke ili rajtas æi tie, æe tiom grava inspekto, sub la okuloj de sia æefo, okupiøi tiom neþanceleble nur pri propraj aý almenaý pri tiaj aferoj, kiuj ne rilatas al la nuna tasko. Aý æu estus eble, ke ili, malgraý æiu ridado kaj æia malatento tamen tre bone rimarkas æion necesan? Oni apenaý aýdacas esprimi certan opinion pri tiaj sinjoroj.
Sed aliflanke estas sendube, ke ekzemple la oka koncentras sin al sia laboro senkompare pli ol tiuj du, ja eæ pli ol æiuj aliaj sinjoroj. Æion li devas tuþi kaj prifrapi per marteleto, kiun li æiam denove elpoþigas kaj æiam tien remetas. Foje li genuas, spite al sia eleganta vesta¼o, en la koton kaj prifrapas la plankon, poste ankaý nur dum-ire la vandojn aý la plafonon super sia kapo. Iufoje li sternis sin kaj tie kuþis silenta; ni jam pensis, ke okazis akcidento; sed tiam li resaltis per eta ekskuiøo de sia svelta korpo. Li do ree nur estis farinta esploradon. Ni opinias bone koni nian minejon kaj ties þtonojn, sed kion tiu inøeniero siamaniere æi tie æiam esploras, estas al ni nekomprenebla.
Naýa þovas antaý si specon de infanæareto, en kiu kuþas la mezurinstrumentoj. Ege altvaloraj aparatoj, profunde en vato enmetitaj. Tiun æareton ja vere devus þovi la servisto, sed tio al li ne estas konfidata; oni okupis inøenieron pri tio, kaj li faras øin volonte, tion oni vidas. Li estas verþajne la plej juna, eble li ankoraý ne komprenas æiujn aparatojn, sed lia rigardo kuþas æiam sur ili, li eæ foje pro tio endanøeriøas puþi la æaron kontraý vando.
Sed estas alia inøeniero, kiu apudiras la æaron kaj tion malhelpas. Tiu evidente komprenas la aparatojn øisfunde kaj þajnas esti ilia vera gardanto. De tempo al tempo li elprenas, sen haltigi la æaron, eron de la aparatoj, trarigardas øin, malþraýbas aý fermas, skuas kaj prifrapas, tenas øin orelen kaj aýskultas; kaj fine, dum la æargvidanto plej ofte haltas, remetas la a¼eton, de malproksime apenaý videblan, plej atente en la æaron. Iom ordonema estas tiu inøeniero, tamen ja nur nome de la aparatoj. Jam dek paþojn antaý la æaro ni devas, laý senvorta fingrosigno, flankencedi, eæ tie, kie ne estas loko por preteriri.
Malantaý tiuj du sinjoroj iras la senokupa servisto. La sinjoroj, kiel ja estas memkompreneble æe ilia granda scio, delonge demetis æian orgojlon, la servisto male þajnas øin en sin kolektinta. Unu manon æedorse, kun la alia antaýe karesante siajn orajn butonojn aý la fajnan drapon livrean, li foje kape klinas dekstren aý maldekstren, kvazaý ni estus lin salutintaj kaj li respondus, aý kvazaý li supozus, ke ni estus salutintaj, sed li de sia alto tion ne povus kontroli. Memkompreneble ni ne salutas lin, tamen lin vidante oni preskaý emus kredi, ke estas io kolosega, esti sekretaria servisto de mineja direkcio. Malantaý li ni bone ridas, sed æar eæ tondrobato ne povus lin instigi sin returni, li tamen restas kiel io nekomprenebla en nia respekto.
Hodiaý oni apenaý laboras plu; la interrompo estis tro ampleksa; tia vizito forprenas kun si æiujn pensojn al laboro. Tro alloge estas postrigardi la sinjorojn en la mallumon de la prova galerio, en kiu ili æiuj malaperis. Krome nia laborskipo baldaý finiøos; la revenon de la sinjoroj ni ne plu æeestos.
Kopirajto pri la traduko ©1996 / copyright ©1996
reviziita la 13-an de januaro 2000
Mia avo diradis: “La vivo estas mire mallonga. Nun, memore, øi tiom kuniøegas, ke mi ekzemple apenaý komprenas, kiel junulo povas sin decidi por rajdi en la plej proksiman vilaøon, sen la timo ke - tute nekalkulante malbonþancajn hazardojn - jam la tempo de ordinara bonþance pasanta vivo por tia rajdo delonge ne sufiæas.”
Kopirajto pri la traduko ©1996 / copyright ©1996
Mi havas dek unu filojn.
La unua estas ekstere tre malbelaspekta, sed serioza kaj saøa; malgraý tio mi taksas lin - kvankam kiel infanon mi amas lin kiel æiujn aliajn - ne tre alte. Lia pensado þajnas al mi tro simpla. Li ne vidas dekstren nek malen, kaj ne en la malproksimon; en sia eta pensocirklo li kuras æiam enronde aý pli øuste, li turniøas.
La dua estas bela, svelta, bonstatura; rave, lin vidi en skerma pozicio. Ankaý li estas saøa, sed krome mondsperta; li multon vidis, kaj pro tio eæ la hejma naturo þajnas paroli al li pli intime ol al la hejme restintaj. Sed tiu avantaøo ne nur kaj eæ ne esence þuldiøas al la vojaøado, øi pli øuste apartenas al la ecoj neimiteblaj de la infano, kiuj estas agnoskataj ekzemple de æiu, kiu eble volas imiti lian multoble transkapiøantan kaj tamen sovaøe regatan artosalton en akvon. Øis la fino de la saltoplanko sufiæas la kuraøo kaj la emo; sed tie anstataý salti, subite eksidas la imitanto kaj levas senkulpiøe la brakojn. Kaj malgraý æio æi (mi envere ja estu feliæega pro tia infano) mia rilato al li ne estas sennuba. Lia maldekstra okulo estas iomete pli malgranda ol la dekstra kaj multe palpebrumas; manko nur eta, certe, kiu igas lian vizaøon eæ pli aýdaca ol øi estus sen tio, kaj neniu mallaýde rimarkos, vide al tiu nealirebla perfekto de lia esto, tiun pli etan, palpebrumantan okulon. Mi, la patro, øin faras. Kompreneble ne estas tiu korpa manko, kiu min doloras, sed iu al øi iel responda eta malreguleco de lia menso, ia en lia sango vaganta veneno, ia nekapableco senmakule perfektigi la nur al mi videblan øermplanon de lia vivo. Aliflanke øuste tiu manko lin faras mia vera filo, æar tiu lia manko estas samtempe la manko de nia tuta familio kaj æe tiu filo nur tro evidenta.
La tria filo same estas bela, sed ne estas tia beleco, kia plaæas al mi. Estas la beleco de la kantisto: la verva buþo; la revanta okulo; la kapo bezonanta drapira¼on malantaý si por efiki; la senmezure volviøanta brusto; la multe tro facile suprensaltantaj kaj multe tro facile sinkantaj manoj; la gamboj afektantaj, æar ili ne povas porti. Kaj krome: la sono de lia voæo ne estas plena; trompas dum momento; ekatentigas la spertulon; sed tuj poste forspiriøas. kvankam øenerale æio logas por elmontri tiun filon, mi tamen prefere tenas lin en retiro; li mem ne trudas sin, sed ja ne pro tio, ke li konas siajn mankojn, sed pro naiveco. Krome li sentas sin fremda en nia tempo; kvazaý li apartenus ja al mia familio, sed krome ankoraý al alia, al li por æiam perdita, li ofte malgajas, kaj nenio kapablas lin serenigi.
Mia kvara filo estas eble la plej societema el æiuj. Vera infano de sia tempo, li estas komprenebla al æiu, li staras sur bazo al æiuj komuna kaj æiu emas kapjesi al li. Eble pro tiu øenerala agnosko lia esto akiras ion facilan, liaj movoj ion liberan, liaj juøoj ion senzorgan. Kelkajn el liaj eldiroj oni emas ripeti, kvankam nur kelkajn, æar en sia tuto li tamen ja malsanas je tro granda facileco. Li estas kiel iu, kiu mirinde eksaltas, hirunde disigas la aeron, sed poste tamen senespere finiøas en dezerta sablo, estante nenio. Tiaj pensoj amarigas por mi la vidon al tiu infano.
La kvina filo estas afabla kaj bona; promesis multe malpli ol li plenumis; estis tiom sensignifa, ke en lia æeesto oni vere sentis sin sola; sed tamen atingis ioman reputacion. Se oni min demandus, kiel tio okazis, mi apenaý povus respondi. Naiveco eble plej facile trapenetras la furiozadon de la elementoj en tiu æi mondo, kaj naiva li estas. Eble tro naiva. Afabla al æiu. Mi konfesas: mi ne ekfartas bone, se oni lin laýdas al mi. Tio ja signifas laýdi iom tro facile, se oni laýdas ion tiom evidente laýdindan, kia esta mia filo.
Mia sesa filo þajnas, almenaý unuavide, esti la plej meditema el æiuj. Malgajulo kaj tamen babilema. Tial oni aliras lin ne facile. Se li subiøantas, li falas en nevenkeblan malgajon; se li atingas superecon, li konservas øin per babilado. Tamen mi ne malatestas æe li certan abnegacian pasion; dum hela tago li traluktas sin tra la pensado kvazaý ensonøe. Sen esti malsana - li ja havas tre bonan sanon - li foje þanceliøas, precipe dum la krepusko, sed ne bezonas helpon, ne falas. Eble tiun fenomenon kujlpas lia korpa evoluo, li estas multe tro alta por sia aøo. Tio malbeligas lin entute, malgraý okulfrape belaj detaloj, ekzemple la manoj kaj piedoj. Malbela estas cetere ankaý lia frunto; kaj en la haýto kaj en la ostformiøo iel þrumpinta.
La sepa filo apartenas al mi eble pli ol æiuj ceteraj. La mondo ne scias lin aprezi; lian apartan spriton øi ne komprenas. Mi ne trotaksas lin; mi scias: li estas sufiæe malgrava; se la mondo ne havus alian difekton ol tiun, ke øi ne scias lin aprezi, øi estus tamen ankoraý senmakula. Sed ene de la familio mi ne volus malhavi tiun filon. Li alportas same maltrankvilon kiel ankaý respekton al la tradicio, kaj li kunigas ambaý, almenaý por mia sento, al nekontestebla tuto. Per tiu tuto li mem tamen plej malmulte scias ion fari; la radon de la estonto li ne scios ekruli; sed tiu lia dispozicio estas tiom vigliga, tiom esperiga; mi þatus, ke li havu infanojn kaj tiuj ree infanojn. Malbonþance tiu deziro þajnas ne plenumiøi. En ia al mi ja komprenebla, sed samtiel nedezirata memkontento, kiu tamen kontrastegas kun la juøo de lia æirkaýa¼o, li vagas sola, ne interesiøas pri knabinoj kaj tamen neniam perdos sian bonan humoron.
Mia oka filo estas mia æagrenulo, kaj mi eæ ne scias kaýzon de tio. Li alrigardas min fremde, kaj mi sentas min tamen patrece intima kun li. La tempo multon cikatrigis; sed antaýe mi kelkfoje ektremis nur pensante pri li. Li iras sian propran vojon; æiujn ligojn kun mi li rompis; kaj certe æion sukcesos kun sia obstina kapo, sia malgranda atleta korpo - nur malfortajn gambojn li havis, kiam li estis knabo, sed tio intertempe jam kompensiøis. Plurfoje mi emis lin revoki, lin demandi, kiel li statas, kial li tiel fermiøas antaý la patro kaj kion li envere intencas, sed nun li tiom malproksimas kaj tiom da tempo jam pasis, nun øi statu kiel statas. Mi aýdas, ke li kiel sola el miaj filoj portas plenbarbon; kompreneble æe tiom malgranda viro tio ne estas bela.
Mia naýa filo estas tre eleganta kaj havas la por virinoj destinitan dolæan rigardon. Tiom dolæan, ke øi povas okaze delogi eæ min, kiu ja scias, ke tute sufiæas malseka spongo or sole forviþi tiun superteran brilon. Sed kio apartas æe tiu knabo, estas ke li tute ne celas delogon; al li sufiæus kuþi la tutan vivon sur kanapo kaj malþpari sian rigardon por la æambroplafono aý eæ prefere øin ripozigi sub la palpebroj. Kiam li troviøas en tiu preferata pozicio, tiam li parolas eme kaj ne malbone; koncize kaj klarbilde; sed tamen nur inter mallarøaj limoj; se li ilin transiras, kio estas neevitebla æe ilia mallarøeco, lia parolo fariøas tute malplena. Oni signus al li æesi, se oni esperus, ke lia dormplena vido tion povus rimarki.
Mia deka filo estas konsiderata malsincera karaktero. Mi ne tute volas kontesti tiun difekton, kaj ne tute konfirmi. Certas, ke kiu vidas lin alveni en lia solenceo - multe pli ol konvenas por lia aøo - en æiam firme fermita redingoto, malnova, sed superzorge purigita nigra æapelo, kun la senmova vizaøo, la iom antaýstaranta mentono, la peze super la okulojn volbiøantaj palpebroj, la kelkfoje al la buþo metitaj du fingroj - kiu lin vidas tia, pensas: tiu estas senlima hipokritulo. Sed, nun oni aýdu lin paroli! Prudente; pripense; seke; kun malica vigleco diserigi demandojn; en miriga, memkomprenebla kaj gaja konformeco kun la universo; konformeco, kiu nepre streæas la kolon kaj levigas la kapon. Multajn, kiuj kredas sin tre saøaj kaj kiuj pro tio, kiel ili opiniis, sentis sin forpuþataj de lia ekstero, li forte altiris per sia parolo. Aliflanke ekzistas iuj, kiuj restas indiferentaj je lia ekstero, sed al kiuj lia parolo þajnas hipokrita. Mi, kiel patro, ne volas æi tie decidi, sed mi devas koncedi, ke la lastaj kritikantoj estas æiukaze pli atentindaj ol la unuaj.
Mi dekunua filo estas delikata, verþajne la plej malforta inter miaj filoj; sed trompa en sia malforteco; li kapablas certatempe ja esti forta kaj decida, sed certe eæ tiam lia malforteco estas iel funda. Tamen ne estas hontinda malforto, sed io, kio aperas nur sur tiu nia tergrundo kiel malforto. Æu ekzemple ankaý flugpreteco ne estas malforteco, æar øi estas ja þanceliøo kaj necerteco kaj flirtado? Ion tian montras mia filo. Kompreneble la patron ne øojigas tiaj ecoj; ili ja evidente celas al detruo de la familio. Kelkfoje li alrigardas min, kvazaý li volus diri al mi: "Mi kunprenos vin, patro." Tiam mi pensas: "Vi estus la lasta, al kiu mi konfidus min." Kaj lia rigardo þajnas ree diri: "Estu mi do almenaý la lasta."
Jen la dek unu filoj.
Kopirajto pri la tradukoj ©2000 / copyright ©2000
Jozefo K. sonøis:
Estis bela tago kaj K. volis promeni. Sed apenaý li faris du paþojn, li estis jam en la tombejo. Tie estis tre arte faritaj, nepraktike volvitaj vojoj, sed li glitis sur tia vojo kiel sur torenta akvo en neskueble þveba pozicio. Jam de malproksime li atentis freþe fositan tombomonteton, æe kiu li volis halti. Tiu tombomonteto efikis sur lin preskaý deloge kaj li kredis, ne sufiæe rapide povi alveni tie. Sed kelkfoje li apenaý vidis la tombomonteton, øi estis al li kovrita da flagoj, kies tukoj voviøid kaj kun granda forto interfrapiøis; oni ne vidis la flagoportistojn, sed estis, kvazaý regus tie multa jubilado.
Dum li ankoraý tenis la rigardon malproksimen, li subite vidis la saman tombomonteton apud si æe la vojo, eæ preskaý jam malantaý si. Urøe li saltis en la herbaron. Æar la vojo sub lia desaltanta piedo pluen rapidegis, li þanceliøis kaj falis øuste antaý la tombomonteto sur la genuojn. Du viroj staris malantaý la tombo kaj tenis inter si tomboþtonon en la aero; apenaý K. estis aperinta, kiam ili puþis la þtonon en la teron, kaj øi staris kvazaý firme masonita. Tuj elpaþis el arbustaro tria viro, kiun K. tuj rekonis kiel artiston. Li estis vestita nur per pantalono kaj malbone butonita æemizo; sur la kapo li havis veluran æapon; enmane li tenis ordinaran krajonon, per kiu li jam proksimiøante skribis figurojn en la aero.
Per tiu krajono li nun komencis supre sur la þtono; la þtono estis tre alta, li ne bezonis sin klini, tamen li devis sin antaýenstreæi, æar la tombomonteto, sur kiun li ne volis treti, lin disigis de la þtono. Li staris do sur la piedpintoj kaj sin apogis per la maldekstra mano sur la þtonsurfaco. Per aparte lerta manipulado li sukcesis per ordinara krajono skribi orliterojn; li skribis: "Æi tie ripozas -" Æiu litero aperis pura kaj bela, profunde enæizita kaj en perfekta oro. Skribinte la tri vortojn, li retrorigardis al K.; K., kiu tre avidis la daýrigon de la skribo, apenaý atentis la viron, sed rigardis nur la þtonon. Efektive la viro estis pluskribonta, sed li ne povis, io malhelpis, li deprenis la krajonon kaj ree returniøis al K. Nun ankaý K. rigardis la artiston kaj rimarkis, ke tiu estis en granda embaraso, sed nekapabla diri kaýzon de tio. Lia tuta antaýa gajeco estis for. Per tio ankaý K. embarasiøis; ili interþanøis senhelpajn rigardojn; temis pri aæa miskompreno, kiun neniu povis solvi. mistempe nun ankaý sonorileto ektintis de la tombeja kapelo, sed la artisto gestumis per levita mano, kaj øi æesis. Post iom øi rekomencis; æi-foje tute mallaýte kaj, sen aparta instigo, tuj æesanta, kvazaý øi volus nur kontroli sian sonon. K. estis senkonsola pri la situo de la artisto, li ekploris kaj singultis longe en la antaýmetita mano. La artisto atendis, øis K. trankviliøis, kaj poste, en trovante alian eliron, decidis pluskribi. La unua eta streko, kiun li faris, estis por K. liberiøo, sed la artisto atingis øin evidente nur malgraý eksterordinara kontraýstaro; krome, la skribo ne plu estis tiom bela, precipe þajnis manki da oro, la streko tiriøis pala kaj malcerta, la litero nur fariøis tre granda. Estis J, preskaý øi jam kompletiøis, tiam la artisto kolere stamfis per la piedo en la tombomonteton, tiel ke la tero æirkaýe alten flugis en la aeron. Fine lin komprenis K.; por peti lian pardonon, ne plu estis tempo; per æiuj fingroj li fosis en la teron, kiu preskaý neniel rezistis; æio þajnis pretigita; nur por la þajno maldika tertavolo estis metita; tuj malantaý øi per krutaj vandoj malfermiøis granda truo, en kiun K., per milda fluo turnita sur la dorson, malaperis. Sed dum li sube, kun la kapo en la nuko ankoraý rekta, jam estis akceptata de la nepenetrebla profundo, supre lia nomo fulmis per imponaj ornama¼oj supre la þtonon.
Ravite de tiu vido, li vekiøis.
Kopirajto pri la traduko ©2000 / copyright ©2000
Jen kelkaj petoj al la leganto:
1. Tiu æi traduko bezonas unue kontrollegadon,
prefere de negermanlingvano, por elsarki diversajn erarojn
kaj ankaý eble germanismojn internacie ne kompreneblajn. Tio ne
koncernas stilajn aparta¼ojn nekutimajn,
sed internacie kompreneblajn.
2. La teksto bezonas krome kontrollegadon de
germanlingvanoj, kiuj komparu øin kun la originalo por anstataýigi
erarajn, malprecizajn kaj mallertajn ekvivalentojn.
Do, kara leganto, se vi sentas vin kompetenta pri
tio kaj ema, bonvolu fari tiun laboron - bonvenas ankaý simplaj
atentigoj dum legado. Se viaj konsiloj aý atentigoj estos akceptitaj, via
laboro estos kompreneble menciita
kun via nomo.
Konsilojn por plibonigi la tradukon bv. æi-tien: vlutermano@free.fr